Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

equally with

  • 1 perinde

    pĕr-inde, adv., a particle of comparison. in the same manner, just as, quite as, equally; in like manner, just so (class.; cf. proinde, with which it is frequently confounded [p. 1345] in MSS. and edd.).
    I.
    In gen.:

    vivendi artem tantam tamque operosam et perinde fructuosam relinquere,

    Cic. Fin. 1, 21, 72:

    si perinde cetera processissent,

    Liv. 8, 17 fin.:

    non Pyrrhum, aut Antiochum populo Romano perinde metuendos fuisse,

    Tac. A. 2, 63:

    utilissimum munus, sed non perinde populare,

    Plin. Ep. 1, 8, 12: Mithridates corpore ingenti, perinde armatus, in a corresponding manner, accordingly, Sall. ap. Quint. 8, 3, 82:

    perinde laudaret castigaretque,

    Liv. 27, 8; 2, 17; Tac. A. 12, 41.—
    II.
    In partic., with the conjunctions atque ( ac), ut, ac si, quasi, prout, quam, etc. (so most freq.)
    (α).
    With atque ( ac), just as, etc.:

    non perinde atque ego putaram,

    not exactly as I had expected, Cic. Att. 16, 5, 3:

    Africam ei perinde ac debellatum in Italiā foret provinciam destinabat,

    Liv. 28, 38, 10; 2, 58, 1; 32, 21, 3: perinde ac satisfacere et fraudata restituere vellent, just as if, etc., Caes. B. C. 3, 60.—
    (β).
    With ut, utcumque, just as, Plaut. Ps. 2, 1, 3; Cic. Brut. 50, 188:

    perinde sunt ut aguntur,

    id. de Or. 3, 56, 213; cf.:

    nec perinde ut maluisset plebes, etc.,

    Liv. 7, 5, 7:

    perinde ut afficeretur,

    just as, according as, Suet. Claud. 15:

    perinde utcumque temperatus sit aër, ita, etc.,

    in whatever way, Cic. Div. 2, 42, 89.—
    (γ).
    With ac si, just as if, Cic. Rosc. Com. 5, 15:

    quod ego perinde tuebar ac si usus essem,

    id. Att. 13, 49, 1; Liv. 28, 38:

    perinde aestimans, ac si usus esset,

    Caes. B. C. 3, 2.—
    (δ).
    With quasi, just as if, as if, etc.:

    perinde valebit, quasi armatissimi fuerint,

    Cic. Caecin. 21, 61:

    haec perinde loquor, quasi debueris aut potueris, etc.,

    id. Quint. 26, 83 (but B. and K. read proinde... quasi, id. Mil. 7, 17; id. Leg. 2, 19, 49).—
    (ε).
    With prout, just according as, Plin. Pan. 20 fin.
    (ζ). (η).
    With et or que, equally with, the same as (Tacitean):

    perinde odium pravis et honestis,

    Tac. A. 2, 2:

    perinde divina humanaque obtegens,

    id. ib. 1, 26; id. H. 5, 6.—
    (θ).
    With ut, so that, to the extent that:

    habes munus a patre meā quidem sententiā magnum, sed perinde erit ut acceperis,

    Cic. Off. 3, 33, 121:

    Julianus nimius religionis Christianae insectator, perinde tamen, ut cruore abstineret,

    Eutr. 10, 16.—
    (ι).
    With quam, so much as:

    nullā tamen re perinde motus est, quam responso mathematici,

    Suet. Dom. 15.—
    (κ).
    With quam si, the same as if (postAug.):

    jusjurandum perinde aestimandum, quam si Jovem fefellisset,

    Tac. A. 1, 73.—
    (λ).
    Perinde tamquam si, Gell. 15, 29.—
    (μ).
    Haud perinde—quam, not as well... as (post-Aug.), Tac. H. 2, 39.—
    b.
    With ellipsis of the second member of the comparison:

    possessione et usu haud perinde afficiuntur (sc. ac facile expectares),

    i. e. not so much as one would expect, not very much, Tac. G. 5; cf.:

    aurum et argentum non perinde ac reliqui mortales adpetunt,

    Just. 2, 2, 7:

    coxendice et femore et crure sinistro non perinde valebat (sc. ac dextro),

    Suet. Aug. 80:

    quare adventus ejus non perinde gratus fuit,

    id. Galb. 13; id. Tib. 52; Gell. 19, 14, 3; Petr. 83:

    Romanis haud perinde celebris,

    Tac. A. 2, 88 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > perinde

  • 2 aecus

    aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
    I.
    A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;

    syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,

    level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:

    aequus et planus locus,

    Cic. Caec. 17 fin.:

    in aequum locum se demittere,

    Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:

    in aequum locum deducere,

    Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:

    sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,

    i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:

    meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,

    from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:

    facilem in aequo campi victoriam fore,

    Liv. 5, 38:

    ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,

    Tac. Agr. 35:

    in aequum digredi,

    id. ib. 18:

    in aequo obstare,

    id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:

    dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,

    up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
    B.
    Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
    1.
    Of place:

    locum se aequum ad dimicandum dedisse,

    Caes. B. C. 3, 73:

    etsi non aequum locum videbat suis,

    Nep. Milt. 5, 4:

    non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,

    Tac. A. 1, 68. —
    2.
    Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:

    et tempore et loco aequo,

    Liv. 26, 3:

    tempore aequo,

    Suet. Caes. 35.—
    3.
    In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
    (α).
    Absol.:

    consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34:

    nobilitate inimica, non aequo senatu,

    id. Q. Fr. 2, 3 med.:

    meis aequissimis utuntur auribus,

    id. Fam. 7, 33:

    oculis aspicere aequis,

    Verg. A. 4, 372:

    O dominum aequum et bonum,

    Suet. Aug. 53:

    boni et aequi et faciles domini,

    id. Tib. 29.—
    (β).
    With dat.:

    aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,

    Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
    (γ).
    With in and acc.:

    quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,

    Cic. Quint. 14.—
    (δ).
    With in and abl.:

    victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,

    Prop. 4, 18, 28.—Hence,
    4.
    aequus, i, m. subst., a friend:

    ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,

    both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:

    aequis iniquisque persuasum erat,

    Liv. 5, 45.
    II.
    That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:

    aequo censu censeri,

    Plaut. Trin. 2, 4, 92:

    partīs,

    Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:

    aequa erit mensura sagorum,

    ib. Exod. 26, 8:

    pondera,

    ib. Lev. 19, 36:

    portio,

    ib. 2 Mach. 8, 30:

    aequa dementia,

    Lucr. 1, 705 al.:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,

    aequo Marte pugnare,

    with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:

    urbs erat in summo nubibus aequa jugo,

    Ov. P. 4, 7, 24:

    aequum vulnus utrique tulit,

    id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:

    aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,

    Verg. A. 2, 724:

    pars aequa mundi,

    Plin. 2, 19, 17, § 81:

    utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,

    Ter. Eun. 1, 2, 12:

    non tertiam portionem, verum aequam,

    Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
    1.
    Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:

    dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,

    Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:

    adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,

    Tac. G. 36 fin.
    2.
    In aequo esse or stare, to be equal:

    qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,

    Sen. Phoen. 98:

    ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,

    id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:

    in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,

    Liv. 39, 50 fin.
    B.
    Morally.
    1.
    Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:

    praetor aequus et sapiens,

    Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:

    aequissimus aestimator et judex,

    id. Fin. 3, 2:

    praebere se aequum alicui,

    id. Fam. 2, 1:

    absentium aequi, praesentibus mobiles,

    benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
    2.
    Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):

    aequa et honesta postulatio,

    Cic. Rosc. Am. 2:

    quod justum est et aequum, servis praestate,

    just and fair, Vulg. Col. 4, 1:

    postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,

    Cic. Clu. 2:

    aequa lex et omnibus utilis,

    id. Balb. 27:

    aequissimis legibus monere,

    Aur. Vict. Caes. 9, 5:

    aequae conditiones,

    Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
    3.
    ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):

    utilitas justi prope mater et aequi,

    Hor. S. 1, 3, 98:

    aequi studium,

    Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:

    lamentari amplius aequo,

    Lucr. 3, 966:

    injurias gravius aequo habere,

    to feel too deeply, Sall. C. 50:

    potus largius aequo,

    Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):

    quae liberum scire aequom est adulescentem,

    Ter. Eun. 3, 2, 25:

    significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,

    Lucr. 5, 1023:

    non est aequum nos derelinquere verbum Dei,

    Vulg. Act. 6, 2:

    aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,

    Aur. Vict. Epit. 12, 7:

    ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,

    Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,

    sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,

    Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:

    plus vidissem quam med atque illo aequom foret,

    would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
    4.
    Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:

    neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,

    what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:

    cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,

    Cic. Brut. 38:

    ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,

    id. Caecin. 23:

    fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,

    in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:

    illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,

    Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
    C.
    Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);

    esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71:

    concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,

    Cic. Rosc. Am. 50:

    quodadest memento Componere aequus,

    Hor. C. 3, 29, 32:

    tentantem majora, fere praesentibus aequum,

    id. Ep. 1, 17, 24;

    and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,

    id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:

    carere aequo animo aliquā re,

    id. Brut. 6:

    ferre aliquid,

    Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:

    accipere,

    Sall. C. 3, 2:

    tolerare,

    id. J. 31:

    quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,

    Suet. Tib. 25:

    testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,

    id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:

    aequo animo esto,

    be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:

    aequo animo (aliquis) est? Psallat,

    ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:

    istuc aequi bonique facio,

    Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:

    aequi istuc faciam,

    it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:

    aequi bonique dicere,

    to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):

    eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,

    Cic. Off. 2, 8, 30:

    non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,

    id. Fam. 9, 13, 2:

    universa aeque eveniunt justo et impio,

    Vulg. Eccl. 9, 2.
    1.
    In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
    (α).
    Aeque—cum:

    animum advorte, ut aeque mecum haec scias,

    Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
    (β).
    Aeque with comp. abl.:

    nullus est hoc meticulosus aeque,

    as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:

    qui me in terrā aeque fortunatus erit,

    id. Curc. 1, 2, 51.—
    (γ).
    Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;

    Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

    equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:

    quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,

    Hor. Ep. 1, 1, 26.—
    (δ).
    Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:

    nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,

    Cic. Lael. 6, 22:

    sed me colit et observat aeque atque patronum suum,

    id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:

    Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,

    Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
    (ε).
    Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;

    neither in Cic. nor in Cæs.),

    as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;

    nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,

    id. Epid. 2, 3, 1:

    nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,

    Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;

    in navibus posita aeque quam in aedificiis,

    Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
    (ζ).
    Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:

    idemque proficeret aeque ut rosaceum,

    Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
    (η).
    Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:

    aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,

    Tac. Agr. 15.—
    2.
    The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):

    satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:

    aeque sons,

    Liv. 29, 19, 2;

    so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,

    it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
    3.
    With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:

    non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,

    Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:

    etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),

    id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:

    aeque ambo pares,

    Plaut. Men. 5, 9, 60:

    duae trabes aeque longae,

    Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
    4.
    Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:

    Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,

    Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
    5.
    In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
    B.
    Justly, with equity:

    mihi id aeque factum arbitror,

    Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:

    aequissime jus dicere,

    Aur. Vict. Epit. 11, 2:

    judicas ut qui aequissime,

    Sid. 15, Ep. 11.
    An old adverb.
    form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

    Lewis & Short latin dictionary > aecus

  • 3 aequum

    aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
    I.
    A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;

    syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,

    level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:

    aequus et planus locus,

    Cic. Caec. 17 fin.:

    in aequum locum se demittere,

    Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:

    in aequum locum deducere,

    Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:

    sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,

    i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:

    meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,

    from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:

    facilem in aequo campi victoriam fore,

    Liv. 5, 38:

    ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,

    Tac. Agr. 35:

    in aequum digredi,

    id. ib. 18:

    in aequo obstare,

    id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:

    dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,

    up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
    B.
    Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
    1.
    Of place:

    locum se aequum ad dimicandum dedisse,

    Caes. B. C. 3, 73:

    etsi non aequum locum videbat suis,

    Nep. Milt. 5, 4:

    non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,

    Tac. A. 1, 68. —
    2.
    Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:

    et tempore et loco aequo,

    Liv. 26, 3:

    tempore aequo,

    Suet. Caes. 35.—
    3.
    In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
    (α).
    Absol.:

    consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34:

    nobilitate inimica, non aequo senatu,

    id. Q. Fr. 2, 3 med.:

    meis aequissimis utuntur auribus,

    id. Fam. 7, 33:

    oculis aspicere aequis,

    Verg. A. 4, 372:

    O dominum aequum et bonum,

    Suet. Aug. 53:

    boni et aequi et faciles domini,

    id. Tib. 29.—
    (β).
    With dat.:

    aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,

    Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
    (γ).
    With in and acc.:

    quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,

    Cic. Quint. 14.—
    (δ).
    With in and abl.:

    victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,

    Prop. 4, 18, 28.—Hence,
    4.
    aequus, i, m. subst., a friend:

    ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,

    both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:

    aequis iniquisque persuasum erat,

    Liv. 5, 45.
    II.
    That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:

    aequo censu censeri,

    Plaut. Trin. 2, 4, 92:

    partīs,

    Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:

    aequa erit mensura sagorum,

    ib. Exod. 26, 8:

    pondera,

    ib. Lev. 19, 36:

    portio,

    ib. 2 Mach. 8, 30:

    aequa dementia,

    Lucr. 1, 705 al.:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,

    aequo Marte pugnare,

    with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:

    urbs erat in summo nubibus aequa jugo,

    Ov. P. 4, 7, 24:

    aequum vulnus utrique tulit,

    id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:

    aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,

    Verg. A. 2, 724:

    pars aequa mundi,

    Plin. 2, 19, 17, § 81:

    utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,

    Ter. Eun. 1, 2, 12:

    non tertiam portionem, verum aequam,

    Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
    1.
    Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:

    dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,

    Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:

    adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,

    Tac. G. 36 fin.
    2.
    In aequo esse or stare, to be equal:

    qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,

    Sen. Phoen. 98:

    ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,

    id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:

    in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,

    Liv. 39, 50 fin.
    B.
    Morally.
    1.
    Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:

    praetor aequus et sapiens,

    Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:

    aequissimus aestimator et judex,

    id. Fin. 3, 2:

    praebere se aequum alicui,

    id. Fam. 2, 1:

    absentium aequi, praesentibus mobiles,

    benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
    2.
    Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):

    aequa et honesta postulatio,

    Cic. Rosc. Am. 2:

    quod justum est et aequum, servis praestate,

    just and fair, Vulg. Col. 4, 1:

    postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,

    Cic. Clu. 2:

    aequa lex et omnibus utilis,

    id. Balb. 27:

    aequissimis legibus monere,

    Aur. Vict. Caes. 9, 5:

    aequae conditiones,

    Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
    3.
    ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):

    utilitas justi prope mater et aequi,

    Hor. S. 1, 3, 98:

    aequi studium,

    Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:

    lamentari amplius aequo,

    Lucr. 3, 966:

    injurias gravius aequo habere,

    to feel too deeply, Sall. C. 50:

    potus largius aequo,

    Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):

    quae liberum scire aequom est adulescentem,

    Ter. Eun. 3, 2, 25:

    significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,

    Lucr. 5, 1023:

    non est aequum nos derelinquere verbum Dei,

    Vulg. Act. 6, 2:

    aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,

    Aur. Vict. Epit. 12, 7:

    ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,

    Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,

    sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,

    Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:

    plus vidissem quam med atque illo aequom foret,

    would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
    4.
    Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:

    neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,

    what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:

    cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,

    Cic. Brut. 38:

    ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,

    id. Caecin. 23:

    fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,

    in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:

    illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,

    Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
    C.
    Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);

    esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71:

    concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,

    Cic. Rosc. Am. 50:

    quodadest memento Componere aequus,

    Hor. C. 3, 29, 32:

    tentantem majora, fere praesentibus aequum,

    id. Ep. 1, 17, 24;

    and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,

    id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:

    carere aequo animo aliquā re,

    id. Brut. 6:

    ferre aliquid,

    Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:

    accipere,

    Sall. C. 3, 2:

    tolerare,

    id. J. 31:

    quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,

    Suet. Tib. 25:

    testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,

    id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:

    aequo animo esto,

    be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:

    aequo animo (aliquis) est? Psallat,

    ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:

    istuc aequi bonique facio,

    Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:

    aequi istuc faciam,

    it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:

    aequi bonique dicere,

    to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):

    eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,

    Cic. Off. 2, 8, 30:

    non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,

    id. Fam. 9, 13, 2:

    universa aeque eveniunt justo et impio,

    Vulg. Eccl. 9, 2.
    1.
    In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
    (α).
    Aeque—cum:

    animum advorte, ut aeque mecum haec scias,

    Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
    (β).
    Aeque with comp. abl.:

    nullus est hoc meticulosus aeque,

    as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:

    qui me in terrā aeque fortunatus erit,

    id. Curc. 1, 2, 51.—
    (γ).
    Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;

    Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

    equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:

    quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,

    Hor. Ep. 1, 1, 26.—
    (δ).
    Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:

    nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,

    Cic. Lael. 6, 22:

    sed me colit et observat aeque atque patronum suum,

    id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:

    Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,

    Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
    (ε).
    Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;

    neither in Cic. nor in Cæs.),

    as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;

    nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,

    id. Epid. 2, 3, 1:

    nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,

    Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;

    in navibus posita aeque quam in aedificiis,

    Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
    (ζ).
    Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:

    idemque proficeret aeque ut rosaceum,

    Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
    (η).
    Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:

    aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,

    Tac. Agr. 15.—
    2.
    The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):

    satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:

    aeque sons,

    Liv. 29, 19, 2;

    so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,

    it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
    3.
    With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:

    non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,

    Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:

    etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),

    id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:

    aeque ambo pares,

    Plaut. Men. 5, 9, 60:

    duae trabes aeque longae,

    Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
    4.
    Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:

    Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,

    Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
    5.
    In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
    B.
    Justly, with equity:

    mihi id aeque factum arbitror,

    Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:

    aequissime jus dicere,

    Aur. Vict. Epit. 11, 2:

    judicas ut qui aequissime,

    Sid. 15, Ep. 11.
    An old adverb.
    form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

    Lewis & Short latin dictionary > aequum

  • 4 aequus

    aequus ( aecus, Pac. 32 Rib.; Lucr. 5, 1023 Lachm. and Munro; AIQVOS, S. C. de Bacch. 1. 26), a, um, adj. [formerly referred to EIKÔ, eoika, but Pott connects it with Sanscr. ēka = one, as if properly, one and uniform; others consider it as akin to aemulor, q. v.].
    I.
    A.. Of place, that extends or lies in a horizontal direction, plain, even, level, flat (esp. freq. in the strategic descriptions of the histt.;

    syn.: planus, aequalis, aequabilis, par, similis, justus): locus ad libellam aequus,

    level, Varr. R. R. 1, 6 fin.:

    aequus et planus locus,

    Cic. Caec. 17 fin.:

    in aequum locum se demittere,

    Caes. B. G. 7, 28: legio, quae paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7, 51:

    in aequum locum deducere,

    Sall. J. 42 (cf. in Gr. eis to isoW katabainein, Xen. Anab. 4, 6, 18).— Trop.:

    sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore,

    i. e. before the judges, sitting on raised seats, or in the Senate, or in the assembly of the people from the rostra, Cic. de Or. 3, 6, 23:

    meos multos et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tuā summā laude,

    from the tribune, and on private matters, id. Fam. 3, 8.—In the histt., sometimes subst.: aequum, i, n., with a gen., level ground, a plain:

    facilem in aequo campi victoriam fore,

    Liv. 5, 38:

    ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent,

    Tac. Agr. 35:

    in aequum digredi,

    id. ib. 18:

    in aequo obstare,

    id. ib. 36; id. H. 4, 23.—Also, an eminence, if it rises without inequalities:

    dum Romanae cohortes in aequum eniterentur,

    up the slope, Tac. A. 2, 80.—As a level place is more favorable for military operations than an uneven one, aequus has the signif.,
    B.
    Favorable, convenient, advantageous (as its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.).
    1.
    Of place:

    locum se aequum ad dimicandum dedisse,

    Caes. B. C. 3, 73:

    etsi non aequum locum videbat suis,

    Nep. Milt. 5, 4:

    non hic silvas nec paludes, sed aequis locis aequos deos,

    Tac. A. 1, 68. —
    2.
    Of time: judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cic. Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72:

    et tempore et loco aequo,

    Liv. 26, 3:

    tempore aequo,

    Suet. Caes. 35.—
    3.
    In gen., of persons or things (freq. and class.), favorable, kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in with abl.).
    (α).
    Absol.:

    consequeris, ut eos ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34:

    nobilitate inimica, non aequo senatu,

    id. Q. Fr. 2, 3 med.:

    meis aequissimis utuntur auribus,

    id. Fam. 7, 33:

    oculis aspicere aequis,

    Verg. A. 4, 372:

    O dominum aequum et bonum,

    Suet. Aug. 53:

    boni et aequi et faciles domini,

    id. Tib. 29.—
    (β).
    With dat.:

    aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit,

    Ov. Tr. 1, 2, 6; id. A. A. 2, 310.—
    (γ).
    With in and acc.:

    quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium,

    Cic. Quint. 14.—
    (δ).
    With in and abl.:

    victor erat quamvis, aequus in hoste fuit,

    Prop. 4, 18, 28.—Hence,
    4.
    aequus, i, m. subst., a friend:

    ego ut me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo,

    both friends and enemies, Cic. Fam. 3, 6 fin.:

    aequis iniquisque persuasum erat,

    Liv. 5, 45.
    II.
    That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into two equal parts, a half:

    aequo censu censeri,

    Plaut. Trin. 2, 4, 92:

    partīs,

    Lucr. 3, 125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1 Reg. 30, 24:

    aequa erit mensura sagorum,

    ib. Exod. 26, 8:

    pondera,

    ib. Lev. 19, 36:

    portio,

    ib. 2 Mach. 8, 30:

    aequa dementia,

    Lucr. 1, 705 al.:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39; so,

    aequo Marte pugnare,

    with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4, 15, 29; Flor. 4, 2, 48 al.:

    urbs erat in summo nubibus aequa jugo,

    Ov. P. 4, 7, 24:

    aequum vulnus utrique tulit,

    id. M. 9, 719 (cf. id. ib. 7, 803:

    aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis,

    Verg. A. 2, 724:

    pars aequa mundi,

    Plin. 2, 19, 17, § 81:

    utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, i. e. aeque vicissim amaremus,

    Ter. Eun. 1, 2, 12:

    non tertiam portionem, verum aequam,

    Plin. 3, 1, 1, § 5 al. —Hence the adverbial phrases,
    1.
    Ex aequo, in like manner, in an equal degree, equally ( = ex isou, Hdt., Dem.), Lucr. 1, 854:

    dixit et ex aequo donis formaque probata, etc.,

    Ov. H. 16, 87; 20, 123; id. Am. 1, 10, 33; id. A. A. 2, 682; id. M. 3, 145; 4, 62; Liv. 36, 37:

    adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,

    Tac. G. 36 fin.
    2.
    In aequo esse or stare, to be equal:

    qui cogit mori nolentem, in aequo est, quique properantem impedit,

    Sen. Phoen. 98:

    ut naturam oderint, quod infra deos sumus, quod non in aequo illis stetimus,

    id. Ben. 2, 29: in aequo ponere aliquem alicui, to make equal, to put on an equality, to compare:

    in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt,

    Liv. 39, 50 fin.
    B.
    Morally.
    1.
    Of persons, fair, equitable, impartial in conduct toward others (diff. from justus, just; v. aequitas, II.); constr. absol., with dat.; more rarely with gen.:

    praetor aequus et sapiens,

    Cic. Verr. 2, 4, 65; 2, 5, 59:

    aequissimus aestimator et judex,

    id. Fin. 3, 2:

    praebere se aequum alicui,

    id. Fam. 2, 1:

    absentium aequi, praesentibus mobiles,

    benevolent toward, Tac. A. 6, 36.—
    2.
    Of things, fair, right, equitable, reasonable: ITA. SENATVS. AIQVOM. CENSVIT., S. C. de Bach. 1. 26: et aecum et rectum est, Pac. ap. Non. 261, 13 (Trag. Rel. p. 81 Rib.):

    aequa et honesta postulatio,

    Cic. Rosc. Am. 2:

    quod justum est et aequum, servis praestate,

    just and fair, Vulg. Col. 4, 1:

    postulo primum id, quod aequissimum est, ut, etc.,

    Cic. Clu. 2:

    aequa lex et omnibus utilis,

    id. Balb. 27:

    aequissimis legibus monere,

    Aur. Vict. Caes. 9, 5:

    aequae conditiones,

    Vell. 2, 25; see Fischer, Gr. II. 611.—Hence,
    3.
    ae-quum, i, n. subst., what is fair, equitable, or just; fairness, equity, or justice, etc.: jus atque aequum, Enn. ap. Non. p. 399, 10 (Trag. v. 224 Vahl.):

    utilitas justi prope mater et aequi,

    Hor. S. 1, 3, 98:

    aequi studium,

    Aur. Vict. Caes. 24, 6.—Often with comparatives, more than is right, proper, reasonable:

    lamentari amplius aequo,

    Lucr. 3, 966:

    injurias gravius aequo habere,

    to feel too deeply, Sall. C. 50:

    potus largius aequo,

    Hor. Ep. 2, 2, 215.—Hence, aequum est, it is reasonable, proper, right, etc.; constr. with acc. and inf., in good prose also with dat. pers. and ut, Rudd. II. p. 235, n. 21: nos quiescere aequom est, Enn. ap. Diom. p. 382 P. (Trag. v. 199 Vahl.):

    quae liberum scire aequom est adulescentem,

    Ter. Eun. 3, 2, 25:

    significant Imbecillorum esse aecum misererier omnīs,

    Lucr. 5, 1023:

    non est aequum nos derelinquere verbum Dei,

    Vulg. Act. 6, 2:

    aequius est mori quam auctoritatem imperii foedare,

    Aur. Vict. Epit. 12, 7:

    ut peritis? Ut piscatorem aequomst (sc. perire), fame sitique speque,

    Plaut. Rud. 2, 2, 7; so,

    sicut aequum est homini de potestate deorum timide et pauca dicamus,

    Cic. Imp. Pomp. 16, 47.—In Plaut., with abl.:

    plus vidissem quam med atque illo aequom foret,

    would be becoming in me and him, Plaut. Bacch. 3, 3, 84; id. Rud. prol. 47.—
    4.
    Aequum as subst. very freq. with bonum = aequitas, equitable conduct toward others, fairness, equity, etc.:

    neque quidquam queo aequi bonique ab eo impetrare,

    what is right and just, Plaut. Curc. 1, 1, 65:

    cum de jure civili, cum de aequo et bono disputaretur,

    Cic. Brut. 38:

    ex aequo et bono, non ex callido versutoque jure rem judicari oportere,

    id. Caecin. 23:

    fit reus magis ex aequo bonoque quam ex jure gentium,

    in accordance with justice and equity, Sall. J. 35.— Also without et:

    illi dolum malum, illi fidem bonam, illi aequum bonum tradiderunt,

    Cic. Top. 17.—So also, aequius melius, according to greater equily, Cic. Off. 3, 15; id. Top. 17.—
    C.
    Of a state of mind, even, unruffled, calm, composed, tranquil, patient, enduring (cf. aequitas, II. B.);

    esp. freq. with animus or mens: animus aequos optumum est aerumnae condimentum,

    Plaut. Rud. 2, 3, 71:

    concedo et quod animus aequus est et quia necesse est,

    Cic. Rosc. Am. 50:

    quodadest memento Componere aequus,

    Hor. C. 3, 29, 32:

    tentantem majora, fere praesentibus aequum,

    id. Ep. 1, 17, 24;

    and so, aequam memento rebus in arduis Servare mentem, etc.,

    id. C. 2, 3, 1.—Esp. freq. in the adv. abl.: aequo (aequiore, aequissimo) animo, with even mind, with equanimity, patiently, calmly, quietly, with forbearance: ego, nisi Bibulus adniteretur de triumpho, aequo animo essem, nunc vero aischron siôpan, Cic. Att. 6, 8:

    carere aequo animo aliquā re,

    id. Brut. 6:

    ferre aliquid,

    Nep. Dion. 6, 7; Aur. Vict. Orig. 6, 3:

    accipere,

    Sall. C. 3, 2:

    tolerare,

    id. J. 31:

    quo aequiore animo Germanicus celerem successionem operiretur,

    Suet. Tib. 25:

    testem se in judiciis interrogari aequissimo animo patiebatur,

    id. Aug. 56.—In eccl. Lat. = bono animo:

    aequo animo esto,

    be of good cheer, Vulg. 3 Reg. 21, 7:

    aequo animo (aliquis) est? Psallat,

    ib. Jacob. 5, 13.—Hence: aequi bonique facere aliquid, to regard as fair and reasonable (prop., a gen. of value, Roby, § 1191), to put up with, be content with, submit to, acquiesce in, etc.:

    istuc aequi bonique facio,

    Ter. Heaut. 4, 5, 40: tranquillissimus animus meus totum istuc aequi boni [p. 59] facit, Cic. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.:

    aequi istuc faciam,

    it will be all the same to me, Plaut. Mil. 3, 1, 189.—So also:

    aequi bonique dicere,

    to propose any thing reasonable, Ter. Phorm. 4, 3, 32.—Hence, aequē, adv., in like manner, equally, just as = ex aequo, pariter, Gr. isôs, omoiôs (indicating the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness):

    eā (benevolentiā) non pariter omnes egemus... honore et gloriā fortasse non aeque omnes egent,

    Cic. Off. 2, 8, 30:

    non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,

    id. Fam. 9, 13, 2:

    universa aeque eveniunt justo et impio,

    Vulg. Eccl. 9, 2.
    1.
    In the comic poets with cum or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cic. and good class. authors gen. with et, atque, ac, ac si; less class. with quam, ut, quam ut; in Petr. with tamquam.
    (α).
    Aeque—cum:

    animum advorte, ut aeque mecum haec scias,

    Plaut. As. 2, 2, 66, id. Poen. prol. 47: novi aeque omnia tecum, Ter Phorm. 5, 9, 43. But in Plaut. As. 4, 1, 26, tecum una postea aeque pocla potitet, una belongs with tecum to potitet, and aeque is put absol. (sc. ut tu).—
    (β).
    Aeque with comp. abl.:

    nullus est hoc meticulosus aeque,

    as this person, Plaut. Am. 1, 1, 137:

    qui me in terrā aeque fortunatus erit,

    id. Curc. 1, 2, 51.—
    (γ).
    Aeque—et or aeque— que (as in Gr. ison kai, isa kai, Soph. Oed. Tyr. 611;

    Thuc. 3, 14). nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

    equally as ourselves, Cic. Fin. 1, 20, 67. versūs aeque prima et media et extrema pars attenditur, id. de Or. 3, 50, 192; id. Rosc. Com. 1, 2; so id. Mur. 13, 28; id. Clu. 69, 195, id. Tusc. 2, 26, 62 al.:

    quod Aeque neglectum pueris senibusque nocebit,

    Hor. Ep. 1, 1, 26.—
    (δ).
    Aeque—atque, —ac, —ac si, as... as; as much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem deputes aeque ac pecus, is, etc., Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: pumex non aeque aridus atque hic est senex, Plaut Aul. 2, 4, 18; Ter. Phorm 1, 2, 43; Varr. R. R. 3, 8, 2:

    nisi haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,

    Cic. Lael. 6, 22:

    sed me colit et observat aeque atque patronum suum,

    id. Fam. 13, 69; 2, 2; so id. Brut. 71, 248; id. Rosc. Am. 40, 116; Cels. 6, 15; Tac. H. 4, 5; Suet. Caes. 12 al.: aeque ac si. with the subj., just as if. altogether as if:

    Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,

    Cic. Fam. 13, 43, 3; Auct Her 2, 13, 19: quo factum est, ut jumenta aeque nitida ex castellis educeret ac si in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5. 6; Liv. 10, 7, 4; 44, 22, 5 al.—
    (ε).
    Aeque— quam (only in Plaut. and prose writers from the Aug. per.;

    neither in Cic. nor in Cæs.),

    as... as, in the same manner as, as well... as, like, Plaut. Mil. 2, 5, 55;

    nullum esse agrum aeque feracem quam hic est,

    id. Epid. 2, 3, 1:

    nihil aeque eos terruit quam robur et color imperatoris,

    Liv. 28, 26, 14, 5, 6, 11; so 5, 3, 4; 31, 1, 3;

    in navibus posita aeque quam in aedificiis,

    Plin. 2, 81, 83, § 196; so 2, 70, 72, § 180; Tac. A. 14, 38; id. H. 2, 10; 4, 52; Suet. Aug. 64, 89; id. Galb. 4 al.—
    (ζ).
    Aeque—ut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class. per. its reception rests, for the most part, upon false readings for aeque et or aeque ac), as much as, like, cui nihil aeque in causis agendis ut brevitas placet, Plin. Ep. 1, 20, 1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, 11. Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut frater suus, ib. Ezech. 47, 14:

    idemque proficeret aeque ut rosaceum,

    Plin. 23, 4, 45, § 89, where Jan reads proficeret quod rosaceum. —In Plaut. once aeque—quasi for the class. aeque ac. quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit, Plaut. As. 5, 1, 11 Fleck.—
    (η).
    Sometimes aeque—aeque, as well as, as much as. aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, Hor. Ep. 1, 1, 25:

    aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam subjectis exitiosam,

    Tac. Agr. 15.—
    2.
    The comparison is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands absol. for aeque ac, etc. (ante-class. freq.; also in Cic. and Liv.), equally, as much as, as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4 (from Eurip. Hec. 295: logos... ou tauton sthenei):

    satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11: Aetna mons non aeque altus, id. Mil. 4, 2, 73; 4, 7, 10; id. Most. 1, 3, 85, etc.; Ter. Phorm. 3, 3, 32; Cic. Fam. 4, 6, 1; so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62:

    aeque sons,

    Liv. 29, 19, 2;

    so 29, 19, 4 al.: aeque non est dubium,

    it is as little doubtful, Plin. 2, 15, 13, § 68.—
    3.
    With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that a thing applies equally to all the objects designated, equally:

    non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito,

    Plaut. As. 3, 3, 51; Ter. Hec. 2, 1, 2; so Cic. Off. 2, 8, 31; id. Fin. 4, 27, 75 al.:

    etsi utrique nostrum prope aeque gratae erant (litterae),

    id. Fam. 13, 18; so id. Quint. 28, 86; Verg. G. 3, 118; Ov. Tr. 3, 8, 33; id. Fast. 1, 226:

    aeque ambo pares,

    Plaut. Men. 5, 9, 60:

    duae trabes aeque longae,

    Caes. B. C. 2, 10; Suet. Aug. 101. —
    4.
    Sometimes absol., with several substantives, alike, equally:

    Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati,

    Plaut. Pers. 4, 2, 4. imperium bonus ignavus aeque sibi exoptant, Sall. C. 11.—
    5.
    In Plaut. Capt. 3, 5, 42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and the comp. considered as used in a restricted sense, as in melius est. Others consider the comp. as used for the simple positive; cf. adaeque.—
    B.
    Justly, with equity:

    mihi id aeque factum arbitror,

    Plaut. Mil. 5, 22 dub. (Ritschl: jureque id factum arbitror).— Comp.: ferro quam fame aequius perituros, more willingly, Sall. H. Fragm.— Sup.:

    aequissime jus dicere,

    Aur. Vict. Epit. 11, 2:

    judicas ut qui aequissime,

    Sid. 15, Ep. 11.
    An old adverb.
    form, aequĭter, also occurs: praeda per participes aequiter partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31; so Pac. ib., Att. ib., and Plaut. acc. to Prisc. 1010 P.

    Lewis & Short latin dictionary > aequus

  • 5 aequalis

    aequālis, e, adj. [aequo], that can be put on an equality with; conseq., equal, like; constr. with dat., absol. and as subst. with gen. (syn.: aequus, aequabilis, planus, par, similis).
    I.
    Lit.:

    partem pedis esse aequalom alteri parti,

    Cic. Or. 56, 188:

    paupertatem divitiis etiam inter homines aequalem esse,

    id. Leg. 2, 10, 24:

    aequalem se faciens Deo,

    Vulg. Joan. 5, 18:

    aequales angelis sunt,

    like, ib. Luc. 20, 36:

    nec enim aut linguā aut moribus aequales abhorrere (Bastarnas a Scordiscis),

    Liv. 40, 57, 7:

    ut sententiae sint membris aequalibus,

    Quint. 9, 3, 80:

    aequalis ponderis erunt omnes,

    Vulg. Exod. 30, 34; ib. Deut. 19, 7; ib. Apoc. 21, 16.—As subst. with gen.:

    Creticus et ejus aequalis Paeon,

    Cic. Or. 64, 215. (Another constr., v. II.)—Hence,
    II.
    Transf.
    A. 1.
    Of persons.
    a.
    Of the same age, equal in years: cum neque me aspicere aequales dignarent meae. Pac. ap. Non. 470, 20 (Trag. Rel. p. 97 Rib.): patris cognatum atque aequalem, Archidemidem, nostine? Ter Eun. 2, 3, 35:

    adulescens ita dilexi senem, ut aequalem,

    Cic. Sen. 4, 10:

    P. Orbius, meus fere aequalis,

    id. Brut. 48 init.:

    Aristides aequalis fere ruit Themistocli,

    Nep. Arist. 1 al. —
    b.
    In gen., contemporary, coeval; and subst., a contemporary, without definite reference to equality in age;

    Livius (Andronicus) Ennio aequalis fuit,

    Cic. Brut. 18:

    Philistus aequalis illorum temporum,

    id. Div 1, 20; Liv. 8, 40.—
    c.
    In the comic poets, esp. in connection with amicus, of the same age:

    O amice salve mi atque aequalis, ut vales?

    Plaut. Trin. 1, 2, 10; 2, 2, 50; Ter. Heaut. 3, 1, 8; so id. Ad. 3, 4, 26:

    ne cuiquam suorum aequalium supplex siet,

    id. Phorm. 5, 6, 47.—
    2.
    Of things, coexal, coexistent, etc.:

    Deiotari benevolentia in populum Romanum est ipsius aequalis aetati,

    is as old as himself, has grown up with him, Cic. Phil. 11, 13:

    in memoriam notam et aequalem incurro,

    i. e. which belongs to our time, id. Brut. 69; id. Leg. 1, 2: ne istud Juppiter sierit urbem in aeternum conditam fragili huic et mortali corpori aequalem esse, i. e. should exist for an equally short time, Liv 28, 28.—Rarely with cum:

    aequali tecum pubesceret aevo,

    Verg. A. 3, 491:

    fuit cum ea cupressus aequalis,

    Plin. 16, 44, 86, § 236.—
    B.
    That can be compared in respect to size or form; of equal size, looking alike, resembling, similar:

    florentes aequali corpore Nymphae,

    Verg. Cir. 435:

    chorus aequalis Dryadum,

    a chorus of Dryads alike, id. G. 4, 460.—
    C.
    Uniform, equable, unvarying; virtutes sunt inter se aequales et pares, Cic. de Or, 1, 18;

    3, 14, 55: nil aequale homini fuit illi,

    Hor. S. 1, 3, 9:

    imber lentior aequaliorque,

    and more uniform, Liv. 24, 46:

    aequali ictu freta scindere, Ov M. 11, 463: Euphranor in quocumque genere excellens ac sibi aequalis,

    always equal to himself, Plin. 35, 11, 37, § 128:

    opus aequali quadam mediocritate,

    Quint. 10, 1, 54.—Hence, but rarely, = aequus, of place, equal, uniform, level, smooth, even, plain, both in a horizontal and ascending direction:

    loca,

    Sall. J. 79:

    terra,

    Ov. M. 1, 34:

    gentes esse sine naribus aequali totius oris planitie,

    Plin. 6, 30, 35, § 187:

    mons aequali dorso continuus,

    Tac. A. 4, 47.— Comp. prob. not used.—
    * Sup.:

    aequalissima porticus,

    Tert. Anim. 17.— Adv.: aequālĭter, equally, uniformly, in the same manner, Cic. Verr. 2, 3, 70; id. Ac. 2, 11; id. Lael. 16, 58; Caes. B. G. 2, 18; Vulg. Deut. 19, 3; ib. 1 Par. 24, 31; ib. Sap. 6, 8.— Comp., Tac. A. 15, 21.— Sup. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > aequalis

  • 6 aequō

        aequō āvī, ātus, āre    [aequus], to make equal, equalize: suas opes cum potentissimis aequari, Cs.: numerum (corporum) cum navibus, V.: fortunam animis, L.: tecta caelo, raise, V.: illi... amorem, returns equal love, V.: imperium terris, animos Olympo, extend, V.: solo aequandae sunt dictaturae, abolished, L.: nocti ludum, i. e. play all night, V.: Ibant aequati numero, i. e. kept step to the song, V.: aequato omnium periculo, Cs.: aequato Marte, L.: cur non omnia aequantur? i. e. equally vested in the two parties, L.: caelo te laudibus, raise, V.: laborem Partibus iustis (abl.), distribute equally, V.: foedera cum rigidis aequata Sabinis, i. e. made on equal terms, H. — To place on an equality with, compare: scelera cum aliis. — Of places, to make level, even, smooth: locum, Cs.: area aequanda cylindro, V.: pumice omnia, Ct.: aciem, i. e. make as long as the enemy's, L.: nec tamen aequari frontes poterant, L. — To become equal, equal, come up to, attain, reach: illis se: caelum, to reach, O.: cum sulcos aequant sata, i. e. grow as high as the ridges, V.: facta dictis, i. e. speak worthily of the achievements, L.: lacrimis labores, lament adequately, V.: regum opes animis, i. e. rival by his spirit, V.: ducem passibus, keep pace with, V.: sagitta aequans ventos, as swift as the winds, V.: vellera nebulas aequantia, i. e. as fine as mist, O.: munia comparis, i. e. draw even with her mate, H.
    * * *
    aequare, aequavi, aequatus V TRANS
    level, make even/straight; equal; compare; reach as high or deep as

    Latin-English dictionary > aequō

  • 7 communis

    com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:

    quod commune cum alio est, desinet esse proprium,

    Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.
    I.
    Prop.:

    vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 3, 18:

    vinea vulpibus et hominibus,

    Varr. R. R. 1, 8, 5:

    sepulcrum Asiae Europaeque Troja,

    Cat. 68, 89:

    is fit ei cum Roscio communis,

    Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:

    alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,

    Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:

    vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,

    Cic. Fam. 11, 27, 2:

    cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,

    id. Div. 2, 12, 29:

    controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,

    Quint. 5, 10, 110:

    illum... nihil vobiscum commune habentem,

    Sen. Const. 15, 2:

    sciat, se nihil mecum habere commune,

    id. Ben. 7, 12, 2:

    omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,

    id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:

    vitium commune omnium est,

    Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:

    communis imperii (i. e. Romani) fines,

    Cic. Balb. 5, 13; cf.

    libertas,

    id. Sest. 1, 1:

    salus,

    id. ib. 6, 15:

    utilitas,

    Nep. Alcib. 4, 6:

    mors,

    natural, Eutr. 7, 8:

    verba,

    i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:

    jus gentium,

    Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:

    sensu caret,

    of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:

    sit in beneficio sensus communis,

    Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.

    also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,

    Cic. de Or. 2, 17, 72:

    communis locus, euphem.,

    the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:

    loca,

    public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;

    but loci, in philos. lang.,

    a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—
    B.
    Subst.: commūne, is, n., that which is common.
    1.
    In gen., plur.:

    ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,

    Cic. Off. 1, 7, 20:

    paucis ostendi gemis et communia laudas,

    publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:

    de communi aliquid consequi,

    Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:

    jus communi dividundo,

    Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—
    2.
    Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:

    Commune Milyadum,

    Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:

    Siciliae,

    id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;

    2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,

    Ov. M. 12, 7; cf.:

    communis Graecia,

    id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—
    b.
    In commune.
    (α).
    For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:

    metuere,

    Plaut. As. 2, 2, 20:

    consulere,

    Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:

    conferre,

    Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:

    vocare honores,

    i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:

    profutura,

    Quint. 6, 1, 7:

    laborare (apes),

    id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:

    ponere libertatem,

    Tac. A. 13, 27.—
    (β).
    In general, generally (in post-Aug. prose):

    de jure omni disputandum,

    Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—
    (γ).
    Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    That represents the common sentiment, democratic:

    qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,

    Cic. Fam. 4, 9, 2.—
    B.
    Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;

    v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,

    Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:

    communis infimis, par principibus,

    Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—
    C.
    T. t.
    1.
    In rhet.:

    commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,

    equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—
    2.
    In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:

    genus,

    of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.
    1.
    Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;

    opp. separatim,

    Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—
    * Comp., Diom. p. 480 P.—
    2.
    commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > communis

  • 8 comoinis

    com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:

    quod commune cum alio est, desinet esse proprium,

    Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.
    I.
    Prop.:

    vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,

    Ter. Ad. 5, 3, 18:

    vinea vulpibus et hominibus,

    Varr. R. R. 1, 8, 5:

    sepulcrum Asiae Europaeque Troja,

    Cat. 68, 89:

    is fit ei cum Roscio communis,

    Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:

    alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,

    Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:

    vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,

    Cic. Fam. 11, 27, 2:

    cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,

    id. Div. 2, 12, 29:

    controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,

    Quint. 5, 10, 110:

    illum... nihil vobiscum commune habentem,

    Sen. Const. 15, 2:

    sciat, se nihil mecum habere commune,

    id. Ben. 7, 12, 2:

    omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,

    id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:

    vitium commune omnium est,

    Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:

    communis imperii (i. e. Romani) fines,

    Cic. Balb. 5, 13; cf.

    libertas,

    id. Sest. 1, 1:

    salus,

    id. ib. 6, 15:

    utilitas,

    Nep. Alcib. 4, 6:

    mors,

    natural, Eutr. 7, 8:

    verba,

    i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:

    jus gentium,

    Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:

    sensu caret,

    of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:

    sit in beneficio sensus communis,

    Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.

    also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,

    Cic. de Or. 2, 17, 72:

    communis locus, euphem.,

    the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:

    loca,

    public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;

    but loci, in philos. lang.,

    a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—
    B.
    Subst.: commūne, is, n., that which is common.
    1.
    In gen., plur.:

    ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,

    Cic. Off. 1, 7, 20:

    paucis ostendi gemis et communia laudas,

    publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:

    de communi aliquid consequi,

    Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:

    jus communi dividundo,

    Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—
    2.
    Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:

    Commune Milyadum,

    Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:

    Siciliae,

    id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;

    2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,

    Ov. M. 12, 7; cf.:

    communis Graecia,

    id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—
    b.
    In commune.
    (α).
    For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:

    metuere,

    Plaut. As. 2, 2, 20:

    consulere,

    Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:

    conferre,

    Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:

    vocare honores,

    i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:

    profutura,

    Quint. 6, 1, 7:

    laborare (apes),

    id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:

    ponere libertatem,

    Tac. A. 13, 27.—
    (β).
    In general, generally (in post-Aug. prose):

    de jure omni disputandum,

    Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—
    (γ).
    Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    That represents the common sentiment, democratic:

    qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,

    Cic. Fam. 4, 9, 2.—
    B.
    Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;

    v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,

    Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:

    communis infimis, par principibus,

    Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—
    C.
    T. t.
    1.
    In rhet.:

    commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,

    equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—
    2.
    In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:

    genus,

    of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.
    1.
    Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;

    opp. separatim,

    Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—
    * Comp., Diom. p. 480 P.—
    2.
    commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > comoinis

  • 9 par

    pār, păris (collat. form of the nom. fem. paris, Atta ap. Prisc. p. 764 P.— Abl. pari and pare, acc. to Charis. p. 14 P.; Prisc. p. 763 ib.; the latter poet. — Gen. plur. usu. parĭum; parum, acc. to Plin. ap. Charis. p. 110 P.), adj. [cf. Sanscr. para, another, and prae], equal (cf.: aequus, similis).
    I.
    Lit.:

    par est, quod in omnes aequabile est,

    Cic. Inv. 2, 22, 67:

    par et aequalis ratio,

    id. Or. 36, 123:

    aequo et pari jure cum civibus vivere,

    id. Off. 1, 34, 124:

    vita beata... par et similis deorum,

    id. N. D. 2, 61, 153:

    est finitimus oratori poëta ac paene par,

    id. de Or. 1, 16, 70:

    pari atque eādem in laude aliquem ponere,

    id. Mur. 9, 21:

    intelleges de hoc judicium meum et horum par et unum fuisse,

    id. Sull. 2, 5:

    pares in amore atque aequales,

    id. Lael. 9, 32:

    libertate esse parem ceteris,

    id. Phil. 1, 14, 34: verbum Latinum (voluptas) par Graeco (hêdonê) et idem valens, id. Fin. 2, 4, 12:

    pares ejusdem generis munitiones,

    of equal size, Caes. B. G. 7, 74:

    similia omnia magis visa hominibus, quam paria,

    Liv. 45, 43:

    pares similesque (affectus),

    Sen. Ira, 1, 19 et saep.:

    quod in re pari valet, valeat in hac, quae par est... valeat aequitas, quae paribus in causis paria jura desiderat,

    Cic. Top. 4, 23:

    si ingenia omnia paria esse non possunt: jura certe paria debent esse eorum inter se, qui sunt cives in eādem re publicā,

    id. Rep. 1, 32, 49:

    necesse est eam esse naturam, ut omnia omnibus paribus paria respondeant,

    id. N. D. 1, 19, 50; id. Fam. 5, 2, 3:

    equites Ariovisti pari intervallo constiterunt,

    Caes. B. G. 1, 43:

    hi (equites), dum pari certamine res geri potuit, etc.,

    i. e. horsemen against horsemen, id. B. C. 1, 51.— Poet., with a respective gen. or inf.:

    aetatis mentisque pares,

    Sil. 4, 370:

    et cantare pares et respondere parati,

    Verg. E. 7, 5.—
    (β).
    The thing with which the comparison is made is most freq. added in the dat.:

    quem ego parem summis Peripateticis judico,

    Cic. Div. 1, 3, 5:

    in his omnibus par iis, quos antea commemoravi,

    id. Clu. 38, 107:

    omni illi et virtute et laude par,

    id. Planc. 11, 27:

    isti par in belligerando,

    id. Font. 12, 26:

    par anseribus,

    as large as, Juv. 5, 114:

    prodigio par,

    i. e. extremely rare, id. 4, 97.—In sup.:

    QVOIVS FORMA VIRTVTEI PARISVMA FVIT, Epit. of the Scipios,

    Inscr. Orell. 550:

    parissumi estis hibus,

    Plaut. Curc. 4, 2, 20.—Adverb. (colloq. and very rare):

    feceris par tuis ceteris factis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 3.—
    (γ).
    With gen. (with this case par is treated as a substantive; rare but class.), an equal, counterpart, etc.:

    ei erat hospes, par illius, Siculus, etc.,

    his counterpart, Plaut. Rud. prol. 49: cujus paucos pares [p. 1300] haec civitas tulit, Cic. Pis. 4, 8:

    quem metuis par hujus erat,

    Luc. 10, 382:

    ubique eum parem sui invenies,

    Front. Ep. ad Amic. 1, 6:

    vestrae fortitudinis,

    Phaedr. 4, 15, 6.—
    (δ).
    With abl. (rare):

    scalas pares moenium altitudine, Sall. H. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.: in quā par facies nobilitate suā,

    Ov. F. 6, 804.—
    (ε).
    With cum (class.):

    non praecipuam, sed parem cum ceteris fortunae condicionem subire,

    Cic. Rep. 1, 4, 7:

    ut enim cetera paria Tuberoni cum Varo fuissent, etc.,

    id. Lig. 9, 27:

    quem tu parem cum liberis tuis regnique participem fecisti,

    Sall. J. 14, 9 (cited ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.; but in Cic. Phil. 1, 14, 34, read parem ceteris). —
    (ζ).
    With inter se (class.):

    sunt omnes pares inter se,

    Cic. Par. 1, 2, 11; id. de Or. 1, 55, 236.—
    (η).
    With et, atque ( ac) (class.):

    cum par habetur honos summis et infimis,

    Cic. Rep. 1, 34, 53:

    omnia fuisse in Themistocle paria et Coriolano,

    id. Brut. 11, 43:

    tametsi haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum,

    Sall. C. 3, 2:

    quos postea in parem juris libertatisque condicionem atque ipsi erant, receperunt,

    Caes. B. G. 1, 28; so with atque, id. ib. 5, 13, 2:

    si parem sapientiam hic habet ac formam,

    Plaut. Mil. 4, 6, 36:

    neque mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,

    Cic. N. D. 3, 1, 3:

    in quo offensae minimum, gratia par, ac si prope adessemus,

    Sall. J. 102, 7.—
    (θ).
    The object of comparison is sometimes not expressed:

    cui repugno, quoad possum, sed adhuc pares non sumus,

    i.e. not equal to the task, able, Cic. Att. 12, 15:

    pari proelio,

    indecisive, Nep. Them. 3, 3:

    pares validaeque miscentur,

    Tac. G. 20:

    cum paria esse coeperunt,

    Plin. Ep. 4, 14, 6:

    si periculum par et ardor certaminis eos irritaret,

    Liv. 24, 39, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    Equal to, a match for any one in any respect:

    quibus ne di quidem immortales pares esse possint,

    Caes. B. G. 4, 7 fin.: qui pares esse nostro exercitu (dat.) non potuerint, id. ib. 1, 40, 7; cf.:

    ille, quod neque se parem armis existimabat, et, etc.,

    Sall. J. 20, 5:

    non sumus pares,

    not on an equality, Juv. 3, 104:

    exime hunc mihi scrupulum, cui par esse non possum,

    Plin. Ep. 3, 17, 2:

    habebo, Q. Fabi, parem, quem das, Hannibalem,

    an opponent, adversary, Liv. 28, 44:

    inter pares aemulatio,

    Tac. A. 2, 47:

    ope Palladis Tydiden Superis parem,

    Hor. C. 1, 6, 15.—
    2.
    Equal in station or age, of the same rank, of the same age (syn. aequalis):

    ut coëat par Jungaturque pari,

    Hor. Ep. 1, 5, 25:

    si qua voles apte nubere, nube pari,

    Ov. H. 9, 32; Petr. 25, 5.—Prov.:

    pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur,

    i. e. birds of a feather flock together, Cic. Sen. 3, 7.—
    3.
    Par est, it is fit, meet, suitable, proper, right.
    (α).
    With a subject-clause (class.;

    syn.: oportet, aequum, justum est): amorin me an rei opsequi potius par sit,

    Plaut. Trin. 2, 1, 6:

    posterius istaec te magis par agere'st,

    id. Pers. 5, 2, 21:

    canem esse hanc par fuit,

    id. Curc. 1, 2, 17:

    par est primum ipsum esse virum bonum, tum, etc.,

    Cic. Lael. 22, 82:

    sic par est agere cum civibus,

    id. Off. 2, 23, 83:

    dubitans, quid me facere par sit,

    id. Att. 9, 9, 2:

    quicquid erit, quod me scire par sit,

    id. ib. 15, 17, 2:

    quibus (ornamentis) fretum ad consulatūs petitionem aggredi par est,

    id. Mur. 7, 15; id. Rab. Perd. 11, 31; cf.:

    ex quo intellegi par est, eos qui, etc.,

    id. Leg. 2, 5, 11. —
    (β).
    Ut par est (erat, etc.;

    class.): ita, ut constantibus hominibus par erat,

    Cic. Div. 2, 55, 114:

    ut par fuit,

    id. Verr. 2, 5, 4, § 10. —
    * (γ).
    With ut:

    non par videtur neque sit consentaneum... ut, etc.,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 31.—
    4.
    Par pari respondere, or par pro pari referre, to return like for like, of a'repartee:

    par pari respondet,

    Plaut. Truc. 5, 47; id. Merc. 3, 4, 44; id. Pers. 2, 2, 11; cf.:

    paria paribus respondimus,

    Cic. Att. 6, 1, 23:

    ut sit unde par pari respondeatur,

    id. ib. 16, 7, 6:

    par pro pari referto, quod eam mordeat,

    Ter. Eun. 3, 1, 55 Fleck., Umpfenb., cited ap. Cic. Fam. 1, 9, 19 (Bentl. ex conject. par, pari; cf. Krebs, Antibarb. p. 281, ed. 5).—
    5.
    Paria facere, to equalize or balance a thing with any thing, to settle, pay (post-Aug.):

    cum rationibus domini paria facere,

    to pay. Col. 1, 8, 13; 11, 1, 24. —
    (β).
    Trop.:

    cum aliter beneficium detur, aliter reddatur, paria facere difficile est,

    to return like for like, to repay with the same coin, Sen. Ben. 3, 9, 2: denique debet poenas: non est quod cum illo paria faciamus, repay him, id. Ira, 3, 25, 1:

    nihil differamus, cotidie cum vitā paria faciamus,

    settle our accounts with life, id. Ep. 101, 7; Plin. 2, 86, 88, § 202; so,

    parem rationem facere,

    Sen. Ep. 19, 10.—
    6.
    Ludere par impar, to play at even and odd, Hor. S. 2, 3, 248: August. ap. Suet. Aug. 71 fin.
    7.
    Ex pari, adverb., in an equal manner, on an equal footing (post-Aug.):

    sapiens cum diis ex pari vivit,

    Sen. Ep. 59, 14.
    II.
    Transf., subst.
    A.
    pār, păris, m., a companion, comrade, mate, spouse:

    plebs venit, et adcumbit cum pare quisque suo,

    Ov. F. 3, 526:

    jungi cum pare suā,

    id. ib. 3, 193:

    edicere est ausus cum illo suo pari, quem omnibus vitiis superare cupiebat, ut, etc.,

    Cic. Pis. 8, 18.—Esp., a table companion, = omoklinos:

    atque ibi opulentus tibi par forte obvenerit,

    Plaut. Trin. 2, 4, 68 Brix ad loc.:

    cedo parem quem pepigi,

    id. Pers. 5, 1, 15 (v. also I. A. g. supra).—
    B.
    pār, păris, n., a pair:

    gladiatorum par nobilissimum,

    Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17:

    ecce tibi geminum in scelere par,

    id. Phil. 11, 1, 2:

    par nobile fratrum,

    Hor. S. 2, 3, 243:

    par columbarum,

    Ov. M. 13, 833:

    par mularum,

    Gai. Inst. 3, 212:

    par oculorum,

    Suet. Rhet. 5:

    tria aut quatuor paria amicorum,

    Cic. Lael. 4, 15:

    scyphorum paria complura,

    id. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    paria (gladiatorum) ordinaria et postulaticia,

    Sen. Ep. 7, 3: pocula oleaginea paria duo, Lab. Dig. 32, 1, 30.Hence, adv.: părĭter, equally, in an equal degree, in like manner, as well.
    A.
    In gen.: dispartiantur patris bona pariter, Afran. ap. Non. 375, 1:

    ut nostra in amicos benevolentia illorum erga nos benevolentiae pariter aequaliterque respondeat,

    Cic. Lael. 16, 56:

    laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    caritate non pariter omnes egemus,

    id. Off. 2, 8, 30:

    ut pariter extrema terminentur,

    id. Or. 12, 38; Phaedr. 5, 2, 10:

    et gustandi et pariter tangendi magna judicia sunt,

    Cic. N. D. 2, 58, 146:

    nulla pro sociā obtinet, pariter omnes viles sunt,

    id. ib. 80, 7; Quint. 9, 3, 102:

    cuncta pariter Romanis adversa,

    Tac. A. 1, 64: tantumdem est;

    feriunt pariter,

    all the same, nevertheless, Juv. 3, 298.—
    (β).
    With cum:

    Siculi mecum pariter moleste ferent,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173:

    pariter nobiscum progredi,

    Auct. Her. 3, 1, 1; Verg. A. 1, 572.—
    (γ).
    With ut, atque ( ac):

    is ex se hunc reliquit filium pariter moratum, ut pater avusque hujus fuit,

    Plaut. Aul. prol. 21:

    pariter hoc fit, atque ut alia facta sunt,

    id. Am. 4, 1, 11:

    vultu pariter atque animo varius,

    Sall. J. 113, 3:

    pariter ac si hostis adesset,

    id. ib. 46, 6.—
    (δ).
    With et... et:

    pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum,

    Liv. 31, 35:

    pariter et habitus et nomina edocebuntur,

    Quint. 1, 1, 25; Ov. M. 11, 556.—
    (ε).
    With dat. (in late poets, and once in Liv.):

    pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent,

    the remotest as well as the nearest, Liv. 38, 16; Stat. Th. 5, 121; Claud. Rapt. Pros. 1, 166.—
    * (ζ).
    With qualis:

    pariter suades, qualis es,

    Plaut. Rud. 3, 6, 37. —
    B.
    In partic.
    1.
    Like simul, of equality in time or in association, at the same time, together:

    nam plura castella Pompeius pariter, distinendae manūs causā, tentaverat,

    at the same time, together, Caes. B. C. 3, 52:

    pariter decurrere,

    Liv. 22, 4, 6:

    ut pariter et socii rem inciperent,

    id. 3, 22, 6; 10, 5, 7; 26, 48 fin.; cf.:

    plura simul invadimus, si aut tam infirma sunt, ut pariter impelli possint, aut, etc.,

    Quint. 5, 13, 11; so,

    pariter multos invadere,

    id. 5, 7, 5:

    pariter ire,

    id. 1, 1, 14; 1, 12, 4; Tac. H. 4. 56; Plin. 26, 8, 40, § 66.—
    (β).
    With cum (so commonly in Cic.):

    conchyliis omnibus contingere, ut cum lunā pariter crescant pariterque decrescant,

    Cic. Div. 2, 14, 33; cf. id. de Or. 3, 3, 10:

    studia doctrinae pariter cum aetate crescunt,

    id. Sen. 14, 50:

    pariter cum vitā sensus amittitur,

    id. Tusc. 1, 11, 24:

    equites pariter cum occasu solis expeditos educit,

    Sall. J. 68, 2; 77, 1; 106, 5:

    pariter cum collegā,

    Liv. 10, 21, 14; 27, 17, 6.—
    (γ).
    With et, atque, que:

    inventionem et dispositionem pariter exercent,

    Quint. 10, 5, 14; 1, 1, 25:

    quibus mens pariter atque oratio insurgat,

    id. 12, 2, 28:

    seriis jocisque pariter accommodato,

    id. 6, 3, 110.—
    (δ).
    With dat. ( poet.), Stat. Th. 5, 122:

    pariterque favillis Durescit glacies,

    Claud. Rapt. Pros. 1, 165.—
    2.
    In order to give greater vivacity to the expression, reduplicated: pariter... pariter, as soon as ( poet. and in post-Aug prose):

    hanc pariter vidit, pariter Calydo nius heros Optavit,

    Ov. M. 8, 324; Plin. Ep. 8, 23 fin.
    3.
    In like manner, likewise, also:

    pariterque oppidani agere,

    Sall. J. 60, 1:

    postquam pariter nymphas incedere vidit,

    Ov. M. 2, 445.

    Lewis & Short latin dictionary > par

  • 10 B

    B, b, indecl. n., designates, in the Latin alphabet, the soft, labial sound as in English, unlike the Gr. beta (B, b), which approached the Engl. v in sound; v. Corss. Ausspr. I. p. 124 sqq. At the beginning of words it represents an original dv or gv, and elsewhere an original gv, p, v, or bh ( v); v. Corss. Ausspr. I. pp. 134, 161. It corresponds regularly with Gr. b, but freq. also with p, and, in the middle of words, with ph; cf. brevis, brachus; ab, apo; carbasus, karpasos; ambo, amphi, amphô; nubes, nephos, etc.; v. Roby, Gram. I. p. 26; Kühner, Gram. § 34, 6. In Latin, as in all kindred languages, it was used in forming words to express the cry of different animals, as balare, barrire, baubari, blacterare, boare, bombitare, bubere, bubulare; children beginning to talk called their drink bua; so, balbus denoted the stammering sound, bambalio the stuttering, blatire and blaterare the babbling, blaesus the lisping, blandus the caressing. At the beginning of words b is found with no consonants except l and r (for bdellium, instead of which Marc. Emp. also wrote bdella, is a foreign word); but in the middle of words it is connected with other liquid and feeble consonants. Before hard consonants b is found only in compounds with ob and sub, the only prepositions, besides ab, which end in a labial sound; and these freq. rejected the labial, even when they are separated by the insertion of s, as abspello and absporto pass into aspello and asporto; or the place of the labial is supplied by u, as in aufero and aufugio (cf. ab init. and au); before f and p it is assimilated, as suffero, suppono; before m assimilated or not, as summergo or submergo; before c sometimes assimilated, as succedo, succingo, sometimes taking the form sus (as if from subs; cf. abs), as suscenseo; and sometimes su before s followed by a consonant, as suspicor. When b belonged to the root of a word it seems to have been retained, as plebs from plebis, urbs from urbis, etc.; so in Arabs, chalybs ( = Araps, chalups), the Gr. ps was represented by bs; as also in absis, absinthi-um, etc. But in scripsi from scribo, nupsi from nubo, etc., b was changed to p, though some grammarians still wrote bs in these words; cf. Prisc. pp. 556, 557 P.; Vel. Long. pp. 2224, 2261 ib. Of the liquids, l and r stand either before or after b, but m only before it, with the exception of abmatertera, parallel with the equally anomalous abpatruus (cf. ab init. and fin.), and n only after it; hence con and in before b always become com and im; as inversely b before n is sometimes changed to m, as Samnium for Sabinium and scamnum for scabnum, whence the dim. scabellum. B is so readily joined with u that not only acubus, arcubus, etc., were written for acibus, arcibus, etc., but also contubernium was formed from taberna, and bubile was used for bovile, as also in dubius ( = doios, duo) a b was inserted. B could be doubled, as appears not only from the foreign words abbas and sabbatum, but also from obba and gibba, and the compounds with ob and sub. B is reduplicated in bibo (cf the Gr. piô), as the shortness of the first syllable in the preterit bĭbi, compared with dēdi and stĕti or sti/ti, shows; although later bibo was treated as a primitive, and the supine bibitum formed from it. Sometimes before b an m was inserted, e. g. in cumbo for cubo kuptô, lambo for laptô, nimbus for nephos; inversely, also, it was rejected in sabucus for sambucus and labdacismus for lambdacismus. As in the middle, so at the beginning of words, b might take the place of another labial, e. g. buxis for pyxis, balaena for phalaina, carbatina for carpatina, publicus from poplicus, ambo for amphô; as even Enn. wrote Burrus and Bruges for Pyrrhus and Phryges; Naev., Balantium for Palatium (v. the latter words, and cf. Fest. p. 26).—In a later age, but not often before A.D. 300, intercourse with the Greeks caused the pronunciation of the b and v to be so similar that Adamantius Martyrius in Cassiod. pp. 2295-2310 P., drew up a separate catalogue of words which might be written with either b or v. So, Petronius has berbex for verbex, and in inscrr., but not often before A. D. 300, such errors as bixit for vixit, abe for ave, ababus for abavus, etc. (as inversely vene, devitum, acervus, vasis instead of bene, debitum, acerbus, basis), are found; Flabio, Jubentius, for Flavio, Juventius, are rare cases from the second century after Christ.—The interchange between labials, palatals, and linguals (as glans for balanos, bilis for fel or cholê) is rare at the beginning of words, but more freq. in the middle; cf. tabeo, têkô, and Sanscr. tak, terebra and teretron, uber and outhar; besides which the change of tribus Sucusana into Suburana (Varr. L. L. 5, § 48 Müll.; Quint. 1, 7, 29) deserves consideration. This interchange is most freq. in terminations used in forming words, as ber, cer, ter; brum or bulum, crum or culum, trum, bundus and cundus; bilis and tilis, etc.—Finally, the interchange of b with du at the beginning of words deserves special mention, as duonus for bonus, Bellona for Duellona, bellum for duellum, bellicus for duellicus, etc., and bis from duis.—As an abbreviation, B usually designates bonus or bene. Thus, B. D. = Bona Dea, Inscr. Orell. 1524; 2427; 2822:

    B. M. = bene merenti,

    ib. 99; 114; 506:

    B. M. P. = bene merenti posuit,

    ib. 255:

    B. D. S. M. = bene de se meritae,

    ib. 2437:

    B. V. V. = bene vale valeque,

    ib. 4816:

    B. M. = bonae memoriae,

    ib. 1136; 3385:

    B. M. = bonā mente,

    ib. 5033;

    sometimes it stands for beneficiarius, and BB. beneficiarii,

    ib. 3489; 3868; 3486 al.

    Lewis & Short latin dictionary > B

  • 11 b

    B, b, indecl. n., designates, in the Latin alphabet, the soft, labial sound as in English, unlike the Gr. beta (B, b), which approached the Engl. v in sound; v. Corss. Ausspr. I. p. 124 sqq. At the beginning of words it represents an original dv or gv, and elsewhere an original gv, p, v, or bh ( v); v. Corss. Ausspr. I. pp. 134, 161. It corresponds regularly with Gr. b, but freq. also with p, and, in the middle of words, with ph; cf. brevis, brachus; ab, apo; carbasus, karpasos; ambo, amphi, amphô; nubes, nephos, etc.; v. Roby, Gram. I. p. 26; Kühner, Gram. § 34, 6. In Latin, as in all kindred languages, it was used in forming words to express the cry of different animals, as balare, barrire, baubari, blacterare, boare, bombitare, bubere, bubulare; children beginning to talk called their drink bua; so, balbus denoted the stammering sound, bambalio the stuttering, blatire and blaterare the babbling, blaesus the lisping, blandus the caressing. At the beginning of words b is found with no consonants except l and r (for bdellium, instead of which Marc. Emp. also wrote bdella, is a foreign word); but in the middle of words it is connected with other liquid and feeble consonants. Before hard consonants b is found only in compounds with ob and sub, the only prepositions, besides ab, which end in a labial sound; and these freq. rejected the labial, even when they are separated by the insertion of s, as abspello and absporto pass into aspello and asporto; or the place of the labial is supplied by u, as in aufero and aufugio (cf. ab init. and au); before f and p it is assimilated, as suffero, suppono; before m assimilated or not, as summergo or submergo; before c sometimes assimilated, as succedo, succingo, sometimes taking the form sus (as if from subs; cf. abs), as suscenseo; and sometimes su before s followed by a consonant, as suspicor. When b belonged to the root of a word it seems to have been retained, as plebs from plebis, urbs from urbis, etc.; so in Arabs, chalybs ( = Araps, chalups), the Gr. ps was represented by bs; as also in absis, absinthi-um, etc. But in scripsi from scribo, nupsi from nubo, etc., b was changed to p, though some grammarians still wrote bs in these words; cf. Prisc. pp. 556, 557 P.; Vel. Long. pp. 2224, 2261 ib. Of the liquids, l and r stand either before or after b, but m only before it, with the exception of abmatertera, parallel with the equally anomalous abpatruus (cf. ab init. and fin.), and n only after it; hence con and in before b always become com and im; as inversely b before n is sometimes changed to m, as Samnium for Sabinium and scamnum for scabnum, whence the dim. scabellum. B is so readily joined with u that not only acubus, arcubus, etc., were written for acibus, arcibus, etc., but also contubernium was formed from taberna, and bubile was used for bovile, as also in dubius ( = doios, duo) a b was inserted. B could be doubled, as appears not only from the foreign words abbas and sabbatum, but also from obba and gibba, and the compounds with ob and sub. B is reduplicated in bibo (cf the Gr. piô), as the shortness of the first syllable in the preterit bĭbi, compared with dēdi and stĕti or sti/ti, shows; although later bibo was treated as a primitive, and the supine bibitum formed from it. Sometimes before b an m was inserted, e. g. in cumbo for cubo kuptô, lambo for laptô, nimbus for nephos; inversely, also, it was rejected in sabucus for sambucus and labdacismus for lambdacismus. As in the middle, so at the beginning of words, b might take the place of another labial, e. g. buxis for pyxis, balaena for phalaina, carbatina for carpatina, publicus from poplicus, ambo for amphô; as even Enn. wrote Burrus and Bruges for Pyrrhus and Phryges; Naev., Balantium for Palatium (v. the latter words, and cf. Fest. p. 26).—In a later age, but not often before A.D. 300, intercourse with the Greeks caused the pronunciation of the b and v to be so similar that Adamantius Martyrius in Cassiod. pp. 2295-2310 P., drew up a separate catalogue of words which might be written with either b or v. So, Petronius has berbex for verbex, and in inscrr., but not often before A. D. 300, such errors as bixit for vixit, abe for ave, ababus for abavus, etc. (as inversely vene, devitum, acervus, vasis instead of bene, debitum, acerbus, basis), are found; Flabio, Jubentius, for Flavio, Juventius, are rare cases from the second century after Christ.—The interchange between labials, palatals, and linguals (as glans for balanos, bilis for fel or cholê) is rare at the beginning of words, but more freq. in the middle; cf. tabeo, têkô, and Sanscr. tak, terebra and teretron, uber and outhar; besides which the change of tribus Sucusana into Suburana (Varr. L. L. 5, § 48 Müll.; Quint. 1, 7, 29) deserves consideration. This interchange is most freq. in terminations used in forming words, as ber, cer, ter; brum or bulum, crum or culum, trum, bundus and cundus; bilis and tilis, etc.—Finally, the interchange of b with du at the beginning of words deserves special mention, as duonus for bonus, Bellona for Duellona, bellum for duellum, bellicus for duellicus, etc., and bis from duis.—As an abbreviation, B usually designates bonus or bene. Thus, B. D. = Bona Dea, Inscr. Orell. 1524; 2427; 2822:

    B. M. = bene merenti,

    ib. 99; 114; 506:

    B. M. P. = bene merenti posuit,

    ib. 255:

    B. D. S. M. = bene de se meritae,

    ib. 2437:

    B. V. V. = bene vale valeque,

    ib. 4816:

    B. M. = bonae memoriae,

    ib. 1136; 3385:

    B. M. = bonā mente,

    ib. 5033;

    sometimes it stands for beneficiarius, and BB. beneficiarii,

    ib. 3489; 3868; 3486 al.

    Lewis & Short latin dictionary > b

  • 12 contineo

    con-tĭnĕo, tĭnŭi, tentum, 2, v. a. and n. [teneo].
    I.
    Act., to hold or keep together.
    A.
    In gen. (rare).
    1.
    Lit. (syn.:

    coërceo, conjungo): contine quaeso caput,

    Plaut. Rud. 2, 6, 26:

    quod omnem continet amplexu terram,

    Lucr. 5, 319; cf.:

    mundus omnia conplexu suo coërcet et continet,

    Cic. N. D. 2, 22, 58:

    vitem levi nodo,

    Plin. 17, 22, 35, § 187:

    magni refert primordia saepe cum quibus... contineantur,

    Lucr. 1, 818; 1, 908; 2, 761;

    2, 1008: pars oppidi, mari dijuncta angusto, ponte adjungitur et continetur,

    Cic. Verr. 2, 4, 52, § 117.—
    b.
    Of places, to bound, limit, enclose (very rare in act.):

    reliquum spatium mons continet,

    Caes. B. G. 1, 38:

    Oceanus ponto qua continet orbem,

    Tib. 4, 1, 147; but more freq. in pass., to be comprised, enclosed, surrounded, encompassed, environed by:

    qui vicus altissimis montibus undique continetur,

    Caes. B. G. 3, 1; so,

    undique loci naturā Helvetii,

    id. ib. 1, 2:

    mare montibus angustis,

    id. ib. 4, 23:

    una pars Galliae Garumnā flumine, Oceano, finibus Belgarum,

    id. ib. 1, 1.—
    2.
    Trop.:

    omnes artes quasi cognatione quādam inter se continentur,

    hang together, Cic. Arch. 1, 2.—Far more freq. in all periods and species of composition.,
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    With the access. idea of firmness, quiet, permanence, etc., to hold or keep together, to keep, hold fast, preserve, retain (syn. servo).
    a.
    Lit.:

    (alvus) arcet et continet... quod recepit,

    Cic. N. D. 2, 54, 136:

    merces (opp. partiri),

    id. Vatin. 5, 12; cf.

    exercitum (opp. dividere),

    Liv. 28, 2, 16:

    arida continent odorem diutius,

    Plin. 21, 7, 18, § 39.—
    b.
    Trop.:

    nec ulla res vehementius rem publicam continet quam fides,

    Cic. Off. 2, 24, 84:

    Remos reliquosque Belgas in officio,

    Caes. B. G. 3, 11:

    in officio Dumnorigem,

    id. ib. 5, 7:

    te in exercitatione,

    Cic. Fam. 7, 19 fin.:

    te in tuis perenuibus studiis,

    id. Brut. 97, 332:

    ceteros in armis (plaga),

    Liv. 9, 41, 15:

    alicujus hospitio,

    Nep. Lys. 1, 5.—
    2.
    With the access. idea of hindering, preventing motion, to keep, keep still, detain, restrain, repress, enclose.
    a.
    Lit.: milites [p. 449] sub pellibus, Caes. B. G. 3, 29; cf.:

    pecudem sub tecto,

    Col. 7, 10, 3:

    exercitum castris,

    Caes. B. G. 1, 48; 2, 11; Liv. 31, 26, 6; 28, 9, 14 al.; cf.:

    nostros in castris (tempestates),

    Caes. B. G. 4, 34; 6, 36; and:

    copias in castris,

    id. B. C. 1, 66; 3, 30; Auct. B. Afr. 1; 7; Liv. 36, 17, 9:

    Pompeium quam angustissime,

    Caes. B. C. 3, 45:

    aliquem limine,

    Liv. 34, 1, 5:

    ora frenis,

    Phaedr. 3, 6, 7:

    ventos carcere,

    Ov. M. 11, 432:

    animam in dicendo,

    Cic. de Or. 1, 61, 261 et saep.:

    se ruri,

    to stay, remain, Ter. Phorm. 2, 3, 17; cf.:

    se domi,

    Suet. Caes. 81:

    suo se loco,

    Caes. B. G. 4, 34:

    oppido sese,

    id. ib. 2, 30:

    castris se continere,

    id. B. C. 3, 37:

    se vallo,

    id. B. G. 5, 44:

    se finibus Romanis,

    Liv. 39, 17, 4; 34, 58, 3:

    moenibus sese,

    id. 42, 7, 4:

    agrorum suorum terminis se,

    id. 38, 40, 2:

    se moenibus,

    Ov. M. 13, 208:

    sese intra silvas,

    Caes. B. G. 2, 18:

    suos intra munitionem,

    id. ib. 5, 57;

    5, 58: milites intra castrorum vallum,

    id. B. C. 3, 76; Liv. 31, 34, 9;

    Auct. B. Afr. 24: intra castra militem,

    Tac. H. 4, 19:

    praesidibus provinciarum propagavit imperium, ut a peritis et assuetis socii continerentur,

    Suet. Aug. 23 et saep.:

    an te auspicium commoratum est? an tempestas continet?

    Plaut. Am. 2, 2, 67.—
    b.
    Trop., to hold back, detain, repress, hold in check, curb, check, stay, stop, tame, subdue, etc. (syn. cohibeo):

    adpetitiones animi,

    Cic. Tusc. 4, 9, 22:

    omnis cupiditates,

    id. Q. Fr. 1, 1, 11, § 32:

    modeste insolentiam suam,

    id. Agr. 1, 6, 18:

    risum,

    id. Fin. 4, 25, 71 et saep.:

    formido mortales omnes,

    Lucr. 1, 151:

    Etruriam non tam armis quam judiciorum terrore,

    Liv. 29, 36, 10:

    oppida magis metu quam fide,

    id. 30, 20, 5; cf.:

    quosdam continet metus,

    Quint. 1, 3, 6:

    solo metu,

    id. 12, 7, 2 et saep.:

    animum a consuetā libidine,

    Sall. J. 15, 3:

    temeritatem ab omni lapsu (with cohibere),

    Cic. Ac. 1, 12, 45:

    suos a proelio,

    Caes. B. G. 1, 15:

    manum juventus Metu deorum,

    Hor. C. 1, 35, 37 al.:

    se ab adsentiendo,

    Cic. Ac. 2, 32, 104; so,

    se ab exemplis,

    id. Fin. 2, 19, 62:

    temperans, qui se in aliquā libidine continuerit,

    id. Par. 3, 1, 21:

    se male continet amens,

    Ov. M. 4, 351:

    male me, quin vera faterer, Continui,

    id. ib. 7, 729:

    nequeo continere quin loquar,

    Plaut. Men. 2, 1, 28.—

    Mid.: contineri, quin complectar, non queo,

    restrain myself, refrain, Plaut. Rud. 4, 4, 128; cf.:

    vix me contineo, quin, etc.,

    Ter. Eun. 5, 2, 20:

    jam nequeo contineri,

    Plaut. Capt. 3, 4, 60; cf.:

    vix contineor,

    Ter. Hec. 4, 3, 9:

    quae vera audivi, taceo et contineo optime,

    keep it to myself, conceal it, id. Eun. 1, 2, 23:

    ea quae continet, neque adhuc protulit, explicet nobis,

    Cic. de Or. 1, 47, 206:

    dicta,

    id. ib. 2, 55, 222.—
    3.
    With the access. idea of containing, to comprise, contain, involve, comprehend something in itself (syn. complector):

    (aqua gelum) quod continet in se, mittit,

    Lucr. 6, 877; cf.:

    ut omnia, quae aluntur et crescunt, contineant in se vim caloris,

    Cic. N. D. 2, 9, 23; so,

    in se,

    Quint. 1, 6, 31; 2, 10, 2:

    Quattuor aeternus genitalia corpora mundus Continet,

    Ov. M. 15, 240:

    rem militarem,

    Liv. 5, 52, 16:

    panis innumeras paene continet medicinas,

    Plin. 22, 25, 68, § 138:

    (linea) centum continet (pedes),

    Quint. 1, 10, 44:

    Idus Martiae magnum mendum continent,

    Cic. Att. 14, 22, 2:

    paucas species (vox),

    Quint. 11, 3, 18:

    tales res, quales hic liber continet,

    Cic. Or. 43, 148; Plin. Ep. 5, 9, 1:

    narrationes, quae summam criminis contineant,

    Quint. 4, 2, 10:

    fabula stultorum regum et populorum continet aestus,

    Hor. Ep. 1, 2, 8; cf.:

    liber primus ea continebit, quae, etc., Quint. prooem. § 21: tertia epistula continebat, etc.,

    Plin. Ep. 9, 28, 5.—With subj.-clause:

    quando ipsos loqui deceat, quartus liber continet,

    Quint. 11, 1, 59.—Esp. freq.,
    b.
    In pass.: contineri aliquā re, to be contained in something, be composed of, consist of or in, to rest upon, to be supported by, etc.:

    terreno corpore,

    Lucr. 1, 1085:

    non venis et nervis et ossibus continentur (dii),

    Cic. N. D. 2, 23, 59:

    artem negabat esse ullam, nisi quae cognitis penitusque perspectis... rebus contineretur,

    id. de Or. 1, 20, 92:

    forma honestatis, quae tota quattuor his virtutibus... continetur,

    id. Fin. 2, 15, 48:

    versus paucis (pedibus) continetur,

    Quint. 9, 4, 60: quae philosophorum libris continentur, id. prooem. § 11; cf. id. 5, 10, 111 et saep.: artes, quae conjecturā continentur et sunt opinabiles, Cic. Div. 1, 14, 24:

    foedere,

    Liv. 41, 23, 9:

    actu,

    Quint. 2, 18, 5; 12, 9, 1; 3, 7, 28.—Rarely with in and abl.:

    forum, in quo omnis aequitas continetur,

    Cic. Cat. 4, 1, 2; cf.:

    quibus (legibus) in singulis civitatibus res publica continetur,

    id. Off. 3, 5, 23.—
    II.
    Neutr., to hold together in itself, to hang together (in the verb. finit. very rare; but freq. as P. a.; cf. also the deriv. continuus):

    per hortum utroque commeatus continet,

    Plaut. Stich. 3, 1, 43.—Hence,
    1.
    contĭnens, entis, P. a.
    A.
    (Acc. to II.) Holding or hanging together (freq. and class.).
    1.
    Bordering upon, neighboring, contiguous, lying near, adjacent (syn.: junctus, adjunctus, contiguus); constr. with dat., cum, or absol.
    a.
    Prop.:

    aër mari,

    Cic. N. D. 2, 45, 117:

    continentia atque adjuncta praedia huic fundo,

    id. Caecin. 4, 11:

    (mare) dissimile est proximo ei continenti,

    id. Ac. 2, 33, 105 al.:

    Cappadociae pars ea, quae cum Cilicià continens est,

    id. Fam. 15, 2, 2:

    (Morini) continentes silvas ac paludes habebant,

    Caes. B. G. 3, 28; cf. so absol.:

    parum locuples continente ripā,

    Hor. C. 2, 18, 22; cf.:

    pars eorum, qui propiores erant continenti litori,

    Liv. 44, 28, 12.— Subst.: contĭnentĭa, ĭum, n. (sc. loca), adjoining places, the neighborhood:

    Cherronesum et continentia usque Atho montem,

    Plin. 18, 25, 57, § 215 al.:

    urbis,

    the suburbs, Dig. 50, 16, 147.—
    b.
    Trop., in time, following, next:

    continentibus diebus,

    Caes. B. C. 3, 84;

    and of other abstract things: motus sensui junctus et continens,

    Cic. N. D. 1, 11, 26:

    timori perpetuo ipsum malum continens fuit,

    followed at its heels, Liv. 5, 39, 8.—
    2.
    Holding together, cohering in itself, connected, continuous, uninterrupted.
    a.
    Prop.:

    continens agmen migrantium,

    Liv. 1, 29, 4:

    agmen,

    id. 2, 50, 7; 8, 8, 13 al.:

    ruinae,

    id. 21, 8, 5; terra, the mainland, continent, Varr. ap. Charis. p. 100 P.; Cic. Fragm. ap. Non. p. 274, 6; Nep. Them. 3, 2; and in the same sense far more freq. subst.: contĭnens, entis, f. (rarely masc., Curt. 4, 2, 1 Zumpt, dub.; abl. in e and i equally used;

    v. the 4th and 5th books of Caes. B. G.),

    Caes. B. G. 4, 27; 4, 28; 4, 31; 4, 36 bis et saep.; Nep. Milt. 7, 3; Liv. 35, 43, 4; Plin. 5, 31, 34, § 128; Suet Aug. 65; id. Tib. 40 et saep.—
    b.
    Trop., in time, continual, consecutive, uninterrupted:

    labor omnium dierum,

    Caes. B. C. 3, 63; Liv. 42, 54, 3:

    bella,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    imperium usque ad nos,

    Liv. 7, 30, 8:

    imber per noctem totam,

    id. 23, 44, 6:

    biduo,

    Suet. Calig. 19:

    febres sine intermissione,

    Cels. 3, 5 fin.:

    e continenti genere,

    in continuous descent, Cic. Fin. 2, 19, 61:

    spiritus,

    id. de Or. 3, 57, 216 et saep.: ex continenti (sc. tempore), instantly, immediately, = continuo, statim, Just. 1, 9; so,

    in continenti,

    Dig. 44, 5, 1.—
    B.
    (Acc. to I. B. 2. b.) That restrains his passions, continent, moderate, temperate, enkratês (rare, but in good prose):

    continentior in vitā hominum quam in pecuniā,

    Caes. B. C. 1, 23:

    cum reges tam sint continentes, multo magis consularis esse oportere,

    Cic. Fam. 9, 19, 1:

    puer,

    id. Att. 6, 6, 3:

    Epaminondas,

    Nep. Epam. 3, 2 al. — Sup., Cic. Par. 1, 1, 7; Suet. Aug. 71.—
    C.
    (Acc. to I. B. 3.) In rhet., subst.: contĭnens, entis, n., that on which something rests or depends, the chief point, hinge:

    causae,

    Cic. Part. Or. 29, 103; id. Top. 25, 95:

    intuendum videtur, quid sit quaestio, ratio, judicatio, continens, vel ut alii vocant, firmamentum,

    Quint. 3, 11, 1; cf. id. ib. § 18 sqq.— Adv.: contĭnen-ter.
    1.
    (Acc. to A. 2.)
    a.
    In space, in unbroken succession, in a row. continenter sedetis, Cat. 37, 6.—More freq. and class.,
    b.
    In time, continuously, without interruption:

    totā nocte ierunt,

    Caes. B. G. 1, 26:

    jam amplius horis sex pugnaretur,

    id. ib. 3, 5:

    biduum lapidibus pluit,

    Liv. 25, 7, 7:

    usque ad ipsum negotium,

    Cic. Inv. 1, 26, 37:

    ferri imagines,

    id. N. D. 1, 39, 109.—
    2.
    (Acc. to B.) Temperately, moderately (rare):

    vivere,

    Cic. Off. 1, 30, 106; in sup.:

    vivere,

    Aug. Ep. 199; id. Conf. 6, 12.—Hence also,
    2.
    contentus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 2. b.); medial., satisfying one's self with, contented, satisfied, content (freq. in all periods and species of composition); constr. in gen. with the abl.; more rarely absol.; after the Aug. per. very freq. with the inf.
    (α).
    With abl.: his versibus, Lucil. ap. Non. p. 264, 3:

    suis rebus,

    Cic. Par. 6, 3, 51:

    paucis,

    Hor. S. 1, 3, 16:

    illā (sorte),

    id. ib. 1, 1, 3:

    viverem uti contentus eo quod mī ipse parasset,

    id. ib. 1, 4, 108; cf. Suet. Aug. 82:

    solā Dianā,

    Verg. A. 11, 582.—
    (β).
    Absol.:

    cum ipsum audires sine comparatione, non modo contentus esses, sed melius non quaereres,

    Cic. Brut. 35, 134; so comp., Plaut. Poen. 2, 15.—
    (γ).
    With inf.:

    indagare,

    Ov. M. 1, 461:

    edidicisse,

    id. ib. 2, 638:

    retinere titulum provinciae,

    Vell. 2, 49:

    hostes sustinuisse,

    id. 2, 112:

    indicare,

    Quint. 4, 2, 128:

    ostendere,

    id. 5, 10, 31:

    id consequi, quod imiteris,

    id. 10, 2, 7 et saep.— Adv.: contentē (ante-and post-class., and rare), in a restrained manner, closely:

    arte contenteque habere aliquem,

    Plaut. As. 1, 1, 63:

    parce contenteque vivere,

    Pacat. Pan. Theod. 13.

    Lewis & Short latin dictionary > contineo

  • 13 parvissime

    parvus, a, um, adj. (usual, irreg. comp. and sup.: mĭnor, mĭnĭmus.— Comp.:

    volantum parviores,

    Cael. Aur. Tard. 2, 1, 26.— Sup.: rictus parvissimus, Varr. ap. Non. 456, 10:

    parvissima corpora,

    Lucr. 1, 615; 621; 3, 199: minerrimus pro minimo dixerunt, Paul. ex Fest. p. 122 Müll.:

    minimissimus,

    Arn. 5, n. 8) [kindr. with paucus and Gr. pauros; cf., also, parum, parcus], little, small, petty, puny, inconsiderable (cf.: exiguus, minutus, brevis; in class. prose parvus is not used, like brevis, of stature, v. Auct. Her. 4, 33, 45).
    I.
    Posit.:

    in parvis aut mediocribus rebus,

    Cic. de Or. 2, 20, 84:

    quam parva sit terra, etc.,

    id. Rep. 1, 17, 26; cf. id. ib. 6, 16, 16:

    commoda parva ac mediocria,

    id. Q. Fr. 3, 8, 1:

    in parvum quendam et angustum locum concludi,

    id. Leg. 1, 5, 17:

    beneficium non parvum,

    id. Caecin. 10, 26:

    parvi pisciculi,

    id. N. D. 2, 48, 123:

    haec parva et infirma sunt,

    id. Clu. 34, 94:

    si parva licet componere magnis,

    Verg. G. 4, 176:

    merces,

    Hor. S. 1, 6, 86:

    sucus,

    Plin. 21, 31, 105, § 178 et saep.:

    liberi,

    Cic. Rep. 2, 21, 37;

    so of children: salutaria appetant parvi,

    the little ones, id. Fin. 3, 5, 16:

    parva soror,

    Ter. Eun. 3, 3, 15; cf.:

    memini quae plagosum mihi parvo Orbilium dictare,

    Hor. Ep. 2, 1, 70:

    operosa parvus Carmina fingo,

    a little man, id. C. 4, 2, 31; Suet. Aug. 48:

    a parvis didicimus: si in jus vocat, etc.,

    when little, in childhood, Cic. Leg. 2, 4, 9:

    puer in domo a parvo eductus,

    from infancy, Liv. 1, 39 fin. —Of time, little, short, brief:

    parvae consuetudinis Causa,

    slight, short, Ter. And. 1, 1, 83; cf.:

    in parvo tempore,

    Lucr. 5, 106:

    nox,

    Luc. 4, 476:

    vita,

    id. 6, 806:

    parvam fidem habere alicui,

    Ter. Eun. 1, 2, 117:

    hic onus horret, Ut parvis animis et parvo corpore majus,

    Hor. Ep. 1, 17, 39:

    homo parvo ingenio,

    Plin. Ep. 6, 29:

    parvum carmen,

    Hor. Ep. 2, 1, 257:

    hoc opus, hoc studium parvi properemus et ampli,

    both small and great, id. ib. 1, 3, 28.—With ref. to value or consequence, little, small, low, mean, etc.:

    meam erus esse operam deputat parvi pretii,

    Ter. Hec. 5, 3, 1:

    nil parvom aut humili modo, Nil mortale loquar,

    Hor. C. 3, 25, 17:

    et magnis parva mineris Falce recisurum simili te,

    id. S. 1, 3, 122:

    pretio parvo vendere,

    Cic. Verr. 2, 4, 60, § 134:

    parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,

    of little value, id. Off. 1, 22, 76:

    parvi refert abs te jus dici diligenter, nisi, etc.,

    it matters little, id. Q. Fr. 1, 1, 7, § 20.—Hence, parvi facere, aestimare, ducere, pendere, etc., to esteem lightly, care little for:

    parvi ego illos facio,

    Plaut. Mil. 4, 8, 41:

    parvi aestimo, si ego hic peribo,

    id. Capt. 3, 5, 24:

    quia parvi id duceret,

    Cic. Fin. 2, 8, 24: nequam hominis ego parvi pendo gratiam, Plaut. Bacch. 3, 6, 29.—So, in abl.:

    signa abs te diligenter parvoque curata sunt,

    Cic. Att. 1, 3, 2; so,

    quanti emptus? parvo,

    Hor. S. 2, 3, 156:

    parvo stat magna potentia nobis,

    Ov. M. 14, 493:

    parvo contentus esse possum,

    with little, Cic. Att. 12, 19, 1; cf.:

    vivitur parvo bene,

    Hor. C. 2, 16, 13:

    possim contentus vivere parvo,

    Tib. 1, 1, 25:

    agricolae prisci, fortes parvoque beati,

    Hor. Ep. 2, 1, 139:

    necessarium est parvo assuescere,

    Sen. Ep. 123, 3: parvo, as an abl. of measure, with comp. (rarely;

    perh. not ante-Aug.): ita ut parvo admodum plures caperentur,

    a very little more, Liv. 10, 45, 11:

    parvo brevius,

    Plin. 2, 67, 67, § 168:

    haud parvo junior,

    Gell. 13, 2, 2.—So in designating time:

    parvo post,

    Plin. 16, 25, 42, § 103:

    parvo post tempore,

    Vulg. 2 Macc. 11, 1.—Of stature (late Lat. for brevis):

    Zacchaeus staturā parvus erat,

    Aug. Serm. 113, 3; id. in Psa. 143, 1.
    II.
    Comp.: mĭnor, us [cf. Gr. minus, minuthô], less, lesser, smaller, inferior:

    quod in re majore valet, valeat in minore,

    Cic. Top. 4, 23:

    si ea pecunia non minor esset facta,

    id. Leg. 2, 20, 51:

    Hibernia dimidio minor quam Britannia,

    Caes. B. G. 5, 13:

    minus praedae quam speraverant fuit,

    a smaller quantity, less, Liv. 4, 51:

    sociis dimidio minus quam civibus datum,

    id. 41, 13 fin.:

    calceus... si minor (pede), uret,

    Hor. Ep. 1, 10, 43:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    less than five acts, id. A. P. 189:

    genibus minor,

    i. e. down upon his knees, on his bended knees, id. Ep. 1, 12, 28; cf.:

    minor in certamine longo,

    worsted, id. ib. 1, 10, 35:

    numero plures, virtute et honore minores,

    inferior, id. ib. 2, 1, 183.— Absol.: minor, inferior in rank:

    praevalidi ad injurias minorum elati,

    Tac. A. 15, 20; Ov. P. 4, 7, 49; cf.:

    sapiens uno minor est Jove,

    Hor. Ep. 1, 1, 106:

    minor capitis, i. e. capiti deminutus,

    Hor. C. 3, 5, 42: et sunt notitiā multa minora tuā, too trivial, = leviora, Ov. Tr. 2, 214:

    dies sermone minor fuit,

    too short for, id. P. 2, 10, 37:

    infans Et minor igne rogi,

    too young for, Juv. 15, 140.—With abl. of measure, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117:

    ut uno minus teste haberet?

    id. ib. 2, 1, 57, §

    149: bis sex Herculeis ceciderunt, me minus uno, Viribus,

    i. e. eleven, Ov. M. 12, 554.—Of age:

    qui minor est natu,

    younger, Cic. Lael. 9, 32:

    aliquot annis minor natu,

    id. Ac. 2, 19, 61:

    aetate minor,

    Ov. M. 7, 499:

    minor uno mense,

    Hor. Ep. 2, 1, 40:

    filia minor Ptolemaei regis,

    the younger daughter, Caes. B. C. 3, 112:

    minor viginti annis,

    less than twenty years old, under twenty years of age, Dig. 30, 99, 1.— With gen.:

    minor quam viginti quinque annorum natu, Praetor,

    Dig. 4, 4, 1; id. ib. 50, 2, 6:

    si pupilla minor quam viripotens nupserit,

    id. ib. 36, 2, 30.—So, absol.: minor, a person under age (under five-and-twenty), a minor:

    De minoribus,

    Dig. 4, tit. 4:

    si minor negotiis majoris intervenerit,

    ib. 4, 4, 24:

    si minor praetor vel consul jus dixerit, valebit,

    ib. 42, 1, 57.— Poet., children, Sil. 2, 491.—Also, descendants, posterity, = posteri:

    nunc fama, minores Italiam dixisse ducis de nomine gentem,

    Verg. A. 1, 532; so id. ib. 733; Prop. 2, 15, 47; Sil. 16, 44:

    minorum gentium, v. gens.—In specifications of value: vendo meum non pluris quam ceteri, fortasse etiam minoris,

    cheaper, Cic. Off. 3, 12, 51:

    minoris pallium addicere placuit,

    Petr. 14: omnia minoris aestimare, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 2:

    (fidem suam) non minoris quam publicam ducebat,

    Sall. J. 32, 5.—
    (β).
    Poet., with acc. respect.:

    frontemque minor truncam amnis Acarnan,

    Sil. 3, 42; Val. Fl. 1, 582.—
    (γ).
    Poet., with inf.:

    tanto certare minor,

    Hor. S. 2, 3, 313:

    heu Fatis Superi certare minores!

    Sil. 5, 76.
    III.
    Sup.: mĭnĭmus, a, um (whence a new sup.:

    minimissimus digitorum,

    Arn. 5, 160; 166; cf., in the Gr., elachistotatos, from elachistos), very small, very little; least, smallest, etc.:

    cum sit nihil omnino in rerum naturā minimum, quod dividi nequeat,

    Cic. Ac. 1, 7, 27:

    minimae tenuissimaeque res,

    id. de Or. 1, 37, 169:

    minima pars temporis,

    Caes. B. C. 1, 70:

    quā minima altitudo fluminis erat,

    id. B. G. 1, 8:

    in maximā fortunā minima licentia est,

    Sall. C. 51, 13:

    vitia,

    Hor. S. 1, 3, 69:

    minimus digitulus,

    the little finger, Plaut. Rud. 3, 4, 15; so,

    minimus digitus,

    Plin. 11, 45, 103, § 251.—Of age: minimus natu horum omnium, the youngest, Cic. de Or. 2, 14, 58:

    ex his omnibus natu minimus,

    id. Clu. 38, 107:

    Hiempsal, qui minimus ex illis erat,

    Sall. J. 11, 3:

    minimus filius,

    Just. 42, 5, 6.—In specifications of value:

    deos minimi facit,

    Plaut. Ps. 1, 3, 35: Pe. Quanti emi potest minimo? Ep. Ad quadraginta fortasse eam posse emi minimo minis, id. Ep. 2, 2, 110: Crispinus minimo me provocat, for a trifle (in a wager), Hor. S. 1, 4, 14 (minimo provocare dicuntur hi qui in responsione plus ipsi promittunt quam exigunt ab adversario, Schol.).—Prov.:

    minima de malis,

    of evils choose the least, Cic. Off. 3, 29, 105.—

    With a negation emphatically: non minimo discrimine, i. e. maximo,

    Suet. Aug. 25:

    res non minimi periculi,

    id. ib. 67:

    ut nihil, ne pro minimis quidem, debeant,

    Liv. 6, 41. —With gen.:

    minimum firmitatis minimumque virium,

    Cic. Lael. 13, 46:

    minimum pedibus itineris confectum,

    Liv. 44, 5:

    unde minimum periculi erat,

    id. 27, 15.— As adv. absol.:

    praemia apud me minimum valent,

    very little, Cic. Fam. 1, 9, 11; cf. Quint. 5, 10, 56:

    minimum distantia miror,

    Hor. Ep. 2, 1, 72:

    dormiebat minimum,

    Plin. Ep. 3, 5, 11:

    medica secatur sexies per annos: cum minimum, quater,

    at least, Plin. 18, 16, 43, § 146:

    quam minimum credula postero (diei),

    as little as possible, Hor. C. 1, 11, 8:

    ita fiunt omnes partes minimum octoginta et una,

    at least, Varr. R. R. 2, 1, 12:

    quae (comprehensio) ex tribus minimum partibus constat,

    Quint. 5, 10, 5:

    in quo non minimum Aetolorum operā regii fugati atque in castra compulsi sunt,

    chiefly, particularly, Liv. 33, 6, 6:

    eae omnia novella sata corrumpunt, non minimum vites,

    Varr. R. R. 1, 2, 18.—Hence, adv.
    A.
    Posit.: parvē, a little, slightly (very rare), Vitr. 9, 6.—
    B.
    Comp.: mĭnus, less:

    aut ne quid faciam plus, quod post me minus fecisse satius sit,

    too little... too much, Ter. Hec. 5, 1, 4:

    ne quid plus minusve faxit,

    id. Phorm. 3, 3, 21 (v. plus, under multus):

    cum habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 93:

    ne mea oratio, si minus de aliquo dixero, ingrata: si satis de omnibus, infinita esse videatur,

    Cic. Sest. 50, 108:

    metus ipsi per se minus valerent, nisi, etc.,

    id. Div. 2, 72, 150:

    minus multi,

    not so many, Plaut. Mil. 3, 1, 138:

    minus multum et minus bonum vinum,

    Varr. R. R. 1, 7, 2:

    ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

    less good, not so good, Sall. C. 2, 6:

    quia Libyes quam Gaetuli minus bellicosi,

    Sall. J. 18, 12:

    minus diu vivunt,

    Plin. 14, 22, 28, § 141.—Rarely with comp.:

    minus admirabilior,

    Flor. 4, 2, 46 Duker: quare milites Metelli sauciabantur multo minus, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1; cf. Ov. M. 12, 554:

    civilem admodum inter initia ac paulo minus quam privatum egit,

    little less so than, nearly as much so as, Suet. Tib. 26:

    dimidio minus,

    Varr. R. R. 1, 22, 3.—With quam:

    nec illa minus aut plus quam tu sapiat,

    Plaut. As. 4, 1, 28:

    minus quam aequom erat feci,

    id. Aul. 3, 2, 10:

    respondebo tibi minus fortasse vehementer, quam abs te sum provocatus,

    Cic. Planc. 30, 72.—With atque:

    qui peccas minus atque ego?

    Hor. S. 2, 7, 96.—And elliptically, without a particle of comparison:

    minus quindecim dies sunt, quod, etc.,

    less than fifteen days, not yet fifteen days, Plaut. Trin. 2, 4, 1:

    madefactum iri minus XXX. diebus Graeciam sanguine,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    minus quinquennium est, quod prodiere,

    Plin. 15, 25, 30, § 104:

    cecidere duo milia haud minus peditum,

    Liv. 42, 6:

    cum centum et quinquaginta non minus adessent,

    id. 42, 28; Varr. R. R. 2, 2 fin.:

    ut ex suā cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 123:

    ut antequam baccae legantur, ne minus triduum serenum fuerit,

    Col. 12, 38, 6.—
    2.
    In partic.
    a.
    Non (haud) minus quam (atque), not less than, no less than, quite as:

    exanimatus evolat ex senatu, non minus perturbato animo atque vultu, quam si, etc.,

    Cic. Sest. 12, 28:

    existumans non minus me tibi quam liberos carum fore,

    Sall. J. 10, 1:

    non minus nobis jucundi atque illustres sunt ii dies, quibus conservamur quam illi quibus nascimur,

    Cic. Cat. 3, 1, 2; Quint. 2, 4, 8; 3, 7, 20:

    laudibus haud minus quam praemio gaudent militum animi,

    Liv. 2, 60:

    haud minus ac jussi faciunt,

    Verg. A. 3, 561.—
    b.
    Non (neque) minus, equally, and as well, also: haec res [p. 1311] non minus me male habet quam te, Ter. Hec. 4, 2, 30: quae hominibus non minus quam liberi cara esse debent, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3; Ov. H. 19, 86:

    neque minus assiduis fessa choreis,

    also, Prop. 1, 3, 3.—
    c.
    Nihil minus, in replies, as a strong negation, by no means, Ter. Eun. 3, 1, 45: Py. At tu apud nos hic mane, Dum redeat ipsa. Ch. Nihil minus, id. ib. 3, 3, 29:

    nihil profecto minus,

    Cic. Off. 3, 20, 81; cf.: quid? a Tranione servo? Si. Multo id minus, Plaut. Most. 4, 3, 20.—
    d.
    Minus minusque, minus et (ac) minus, less and less: mihi jam minus minusque obtemperat. Ter. Heaut. 3, 3, 33:

    jam minus atque minus successu laetus equorum,

    Verg. A. 12, 616; Hor. C. 1, 25, 6:

    minus et minus,

    Ov. P. 2, 8, 73; id. H. 2, 129:

    minus ac minus,

    Plin. 11, 10, 10, § 26.—
    3.
    Transf., in a softened negation, not at all, by no means, not:

    quod intellexi minus,

    Ter. Eun. 4, 5, 11:

    nonnumquam ea quae praedicta sunt, minus eveniunt,

    Cic. Div. 1, 14, 24.—Esp.:

    si minus: monebo, si quem meministi minus,

    Plaut. Cas. 5, 4, 19:

    Syracusis, si minus supplicio affici, at custodiri oportebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 27, § 69:

    quod si assecutus sum, gaudeo: sin minus, hoc me tamen consolor quod, etc.,

    id. Fam. 7, 1, 6 et saep.; so,

    minus formido ne exedat,

    Plaut. Curc. 1, 1, 45. —
    b.
    Quo minus, also written as one word, quominus, that not, from, after verbs of hindering, preventing, as impedio, recuso, deterreo, etc., Ter. And. 1, 2, 26:

    si te infirmitas valetudinis tenuit, quo minus ad ludos venires,

    Cic. Fam. 7, 1, 1; 7, 1, 6:

    hiemem credo prohibuisse, quo minus de te certum haberemus, quid ageres,

    id. Fam. 12, 5, 1:

    deterrere aliquem, quo minus, etc.,

    id. Tusc. 1, 38, 91:

    stetisse per Trebonium, quo minus oppido potirentur, videbatur,

    Caes. B. C. 2, 13 fin.; Quint. 12, 1, 16;

    v. also quo. —Ante-class. also in the reverse order, minus quo: ne vereatur, minus jam quo redeat domum,

    Ter. Hec. 4, 4, 8.—
    C.
    Sup., in two forms, parvissime (post-class.), and minime (class.), least, very little.
    1.
    par-vissĭmē:

    memorare aliquid,

    very briefly, with very few words, Cael. Aur. Acut. 2, 38. —
    2.
    mĭnĭmē, least of all, in the smallest degree, least, very little:

    cum minime vellem, minimeque opus fuit,

    Ter. Eun. 2, 3, 42:

    cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur,

    Cic. N. D. 1, 3, 6; id. Or. 66, 222:

    mihi placebat Pomponius maxime, vel dicam minime displicebat,

    id. Brut. 57, 207:

    quod in miserrimis rebus minime miserum putabis, id facies,

    id. Fam. 14, 13:

    quod minime ad eos mercatores saepe commeant,

    very rarely, Caes. B. G. 1, 1, 3; Cic. de Or. 2, 79, 322.—Strengthened by quam:

    si non decore, at quam minime dedecore facere possimus,

    as little as possible, Cic. Off. 1, 31, 114; by omnium and gentium:

    ad te minime omnium pertinebat,

    id. Rosc. Am. 34, 96:

    minime gentium,

    Plaut. Poen. 3, 3, 77:

    heus, inquit, puer, arcesse Pamphilam,... illa exclamat, Minime gentium,

    not for any thing in the world, Ter. Eun. 4, 1, 11; id. Ad. 3, 2, 44.—
    B.
    In partic.
    a.
    For minimum, saltem, at least:

    is morbus erit longissimus minimeque annuus,

    Cels. 2, 8 fin. Targ.:

    pedes decem vel minime novem,

    Col. 1, 6, 6:

    sed id minime bis anno arari debet,

    id. 5, 9, 12; id. Arb. 16, 3.—
    b.
    In replies, as an emphatic negative, by no means, not at all, not in the least, Plaut. Curc. 1, 3, 50: Ba. Sed cessas? Pa. Minime equidem:

    nam hodie, etc.,

    Ter. Hec. 5, 3, 16: M. An tu haec non credis? A. Minime vero, Cic. Tusc. 1, 6, 10: num igitur peccamus? Minime vos quidem. id. Att. 8, 9, 2:

    minime, minime hercle vero!

    Plaut. Trin. 3, 3, 23; so in discourse: minime multi (= quam paucissimi). Ter. Eun. prol. 2: minume irasci decet. Plaut. Stich. 1, 1, 27; Sall. C. 51, 13.—Strengthened by gentium (cf.supra): Nau. Meriton' hoc meo videtur factum? De. Minime gentium, Ter. Phorm. 5, 8, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > parvissime

  • 14 parvus

    parvus, a, um, adj. (usual, irreg. comp. and sup.: mĭnor, mĭnĭmus.— Comp.:

    volantum parviores,

    Cael. Aur. Tard. 2, 1, 26.— Sup.: rictus parvissimus, Varr. ap. Non. 456, 10:

    parvissima corpora,

    Lucr. 1, 615; 621; 3, 199: minerrimus pro minimo dixerunt, Paul. ex Fest. p. 122 Müll.:

    minimissimus,

    Arn. 5, n. 8) [kindr. with paucus and Gr. pauros; cf., also, parum, parcus], little, small, petty, puny, inconsiderable (cf.: exiguus, minutus, brevis; in class. prose parvus is not used, like brevis, of stature, v. Auct. Her. 4, 33, 45).
    I.
    Posit.:

    in parvis aut mediocribus rebus,

    Cic. de Or. 2, 20, 84:

    quam parva sit terra, etc.,

    id. Rep. 1, 17, 26; cf. id. ib. 6, 16, 16:

    commoda parva ac mediocria,

    id. Q. Fr. 3, 8, 1:

    in parvum quendam et angustum locum concludi,

    id. Leg. 1, 5, 17:

    beneficium non parvum,

    id. Caecin. 10, 26:

    parvi pisciculi,

    id. N. D. 2, 48, 123:

    haec parva et infirma sunt,

    id. Clu. 34, 94:

    si parva licet componere magnis,

    Verg. G. 4, 176:

    merces,

    Hor. S. 1, 6, 86:

    sucus,

    Plin. 21, 31, 105, § 178 et saep.:

    liberi,

    Cic. Rep. 2, 21, 37;

    so of children: salutaria appetant parvi,

    the little ones, id. Fin. 3, 5, 16:

    parva soror,

    Ter. Eun. 3, 3, 15; cf.:

    memini quae plagosum mihi parvo Orbilium dictare,

    Hor. Ep. 2, 1, 70:

    operosa parvus Carmina fingo,

    a little man, id. C. 4, 2, 31; Suet. Aug. 48:

    a parvis didicimus: si in jus vocat, etc.,

    when little, in childhood, Cic. Leg. 2, 4, 9:

    puer in domo a parvo eductus,

    from infancy, Liv. 1, 39 fin. —Of time, little, short, brief:

    parvae consuetudinis Causa,

    slight, short, Ter. And. 1, 1, 83; cf.:

    in parvo tempore,

    Lucr. 5, 106:

    nox,

    Luc. 4, 476:

    vita,

    id. 6, 806:

    parvam fidem habere alicui,

    Ter. Eun. 1, 2, 117:

    hic onus horret, Ut parvis animis et parvo corpore majus,

    Hor. Ep. 1, 17, 39:

    homo parvo ingenio,

    Plin. Ep. 6, 29:

    parvum carmen,

    Hor. Ep. 2, 1, 257:

    hoc opus, hoc studium parvi properemus et ampli,

    both small and great, id. ib. 1, 3, 28.—With ref. to value or consequence, little, small, low, mean, etc.:

    meam erus esse operam deputat parvi pretii,

    Ter. Hec. 5, 3, 1:

    nil parvom aut humili modo, Nil mortale loquar,

    Hor. C. 3, 25, 17:

    et magnis parva mineris Falce recisurum simili te,

    id. S. 1, 3, 122:

    pretio parvo vendere,

    Cic. Verr. 2, 4, 60, § 134:

    parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,

    of little value, id. Off. 1, 22, 76:

    parvi refert abs te jus dici diligenter, nisi, etc.,

    it matters little, id. Q. Fr. 1, 1, 7, § 20.—Hence, parvi facere, aestimare, ducere, pendere, etc., to esteem lightly, care little for:

    parvi ego illos facio,

    Plaut. Mil. 4, 8, 41:

    parvi aestimo, si ego hic peribo,

    id. Capt. 3, 5, 24:

    quia parvi id duceret,

    Cic. Fin. 2, 8, 24: nequam hominis ego parvi pendo gratiam, Plaut. Bacch. 3, 6, 29.—So, in abl.:

    signa abs te diligenter parvoque curata sunt,

    Cic. Att. 1, 3, 2; so,

    quanti emptus? parvo,

    Hor. S. 2, 3, 156:

    parvo stat magna potentia nobis,

    Ov. M. 14, 493:

    parvo contentus esse possum,

    with little, Cic. Att. 12, 19, 1; cf.:

    vivitur parvo bene,

    Hor. C. 2, 16, 13:

    possim contentus vivere parvo,

    Tib. 1, 1, 25:

    agricolae prisci, fortes parvoque beati,

    Hor. Ep. 2, 1, 139:

    necessarium est parvo assuescere,

    Sen. Ep. 123, 3: parvo, as an abl. of measure, with comp. (rarely;

    perh. not ante-Aug.): ita ut parvo admodum plures caperentur,

    a very little more, Liv. 10, 45, 11:

    parvo brevius,

    Plin. 2, 67, 67, § 168:

    haud parvo junior,

    Gell. 13, 2, 2.—So in designating time:

    parvo post,

    Plin. 16, 25, 42, § 103:

    parvo post tempore,

    Vulg. 2 Macc. 11, 1.—Of stature (late Lat. for brevis):

    Zacchaeus staturā parvus erat,

    Aug. Serm. 113, 3; id. in Psa. 143, 1.
    II.
    Comp.: mĭnor, us [cf. Gr. minus, minuthô], less, lesser, smaller, inferior:

    quod in re majore valet, valeat in minore,

    Cic. Top. 4, 23:

    si ea pecunia non minor esset facta,

    id. Leg. 2, 20, 51:

    Hibernia dimidio minor quam Britannia,

    Caes. B. G. 5, 13:

    minus praedae quam speraverant fuit,

    a smaller quantity, less, Liv. 4, 51:

    sociis dimidio minus quam civibus datum,

    id. 41, 13 fin.:

    calceus... si minor (pede), uret,

    Hor. Ep. 1, 10, 43:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    less than five acts, id. A. P. 189:

    genibus minor,

    i. e. down upon his knees, on his bended knees, id. Ep. 1, 12, 28; cf.:

    minor in certamine longo,

    worsted, id. ib. 1, 10, 35:

    numero plures, virtute et honore minores,

    inferior, id. ib. 2, 1, 183.— Absol.: minor, inferior in rank:

    praevalidi ad injurias minorum elati,

    Tac. A. 15, 20; Ov. P. 4, 7, 49; cf.:

    sapiens uno minor est Jove,

    Hor. Ep. 1, 1, 106:

    minor capitis, i. e. capiti deminutus,

    Hor. C. 3, 5, 42: et sunt notitiā multa minora tuā, too trivial, = leviora, Ov. Tr. 2, 214:

    dies sermone minor fuit,

    too short for, id. P. 2, 10, 37:

    infans Et minor igne rogi,

    too young for, Juv. 15, 140.—With abl. of measure, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117:

    ut uno minus teste haberet?

    id. ib. 2, 1, 57, §

    149: bis sex Herculeis ceciderunt, me minus uno, Viribus,

    i. e. eleven, Ov. M. 12, 554.—Of age:

    qui minor est natu,

    younger, Cic. Lael. 9, 32:

    aliquot annis minor natu,

    id. Ac. 2, 19, 61:

    aetate minor,

    Ov. M. 7, 499:

    minor uno mense,

    Hor. Ep. 2, 1, 40:

    filia minor Ptolemaei regis,

    the younger daughter, Caes. B. C. 3, 112:

    minor viginti annis,

    less than twenty years old, under twenty years of age, Dig. 30, 99, 1.— With gen.:

    minor quam viginti quinque annorum natu, Praetor,

    Dig. 4, 4, 1; id. ib. 50, 2, 6:

    si pupilla minor quam viripotens nupserit,

    id. ib. 36, 2, 30.—So, absol.: minor, a person under age (under five-and-twenty), a minor:

    De minoribus,

    Dig. 4, tit. 4:

    si minor negotiis majoris intervenerit,

    ib. 4, 4, 24:

    si minor praetor vel consul jus dixerit, valebit,

    ib. 42, 1, 57.— Poet., children, Sil. 2, 491.—Also, descendants, posterity, = posteri:

    nunc fama, minores Italiam dixisse ducis de nomine gentem,

    Verg. A. 1, 532; so id. ib. 733; Prop. 2, 15, 47; Sil. 16, 44:

    minorum gentium, v. gens.—In specifications of value: vendo meum non pluris quam ceteri, fortasse etiam minoris,

    cheaper, Cic. Off. 3, 12, 51:

    minoris pallium addicere placuit,

    Petr. 14: omnia minoris aestimare, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 2:

    (fidem suam) non minoris quam publicam ducebat,

    Sall. J. 32, 5.—
    (β).
    Poet., with acc. respect.:

    frontemque minor truncam amnis Acarnan,

    Sil. 3, 42; Val. Fl. 1, 582.—
    (γ).
    Poet., with inf.:

    tanto certare minor,

    Hor. S. 2, 3, 313:

    heu Fatis Superi certare minores!

    Sil. 5, 76.
    III.
    Sup.: mĭnĭmus, a, um (whence a new sup.:

    minimissimus digitorum,

    Arn. 5, 160; 166; cf., in the Gr., elachistotatos, from elachistos), very small, very little; least, smallest, etc.:

    cum sit nihil omnino in rerum naturā minimum, quod dividi nequeat,

    Cic. Ac. 1, 7, 27:

    minimae tenuissimaeque res,

    id. de Or. 1, 37, 169:

    minima pars temporis,

    Caes. B. C. 1, 70:

    quā minima altitudo fluminis erat,

    id. B. G. 1, 8:

    in maximā fortunā minima licentia est,

    Sall. C. 51, 13:

    vitia,

    Hor. S. 1, 3, 69:

    minimus digitulus,

    the little finger, Plaut. Rud. 3, 4, 15; so,

    minimus digitus,

    Plin. 11, 45, 103, § 251.—Of age: minimus natu horum omnium, the youngest, Cic. de Or. 2, 14, 58:

    ex his omnibus natu minimus,

    id. Clu. 38, 107:

    Hiempsal, qui minimus ex illis erat,

    Sall. J. 11, 3:

    minimus filius,

    Just. 42, 5, 6.—In specifications of value:

    deos minimi facit,

    Plaut. Ps. 1, 3, 35: Pe. Quanti emi potest minimo? Ep. Ad quadraginta fortasse eam posse emi minimo minis, id. Ep. 2, 2, 110: Crispinus minimo me provocat, for a trifle (in a wager), Hor. S. 1, 4, 14 (minimo provocare dicuntur hi qui in responsione plus ipsi promittunt quam exigunt ab adversario, Schol.).—Prov.:

    minima de malis,

    of evils choose the least, Cic. Off. 3, 29, 105.—

    With a negation emphatically: non minimo discrimine, i. e. maximo,

    Suet. Aug. 25:

    res non minimi periculi,

    id. ib. 67:

    ut nihil, ne pro minimis quidem, debeant,

    Liv. 6, 41. —With gen.:

    minimum firmitatis minimumque virium,

    Cic. Lael. 13, 46:

    minimum pedibus itineris confectum,

    Liv. 44, 5:

    unde minimum periculi erat,

    id. 27, 15.— As adv. absol.:

    praemia apud me minimum valent,

    very little, Cic. Fam. 1, 9, 11; cf. Quint. 5, 10, 56:

    minimum distantia miror,

    Hor. Ep. 2, 1, 72:

    dormiebat minimum,

    Plin. Ep. 3, 5, 11:

    medica secatur sexies per annos: cum minimum, quater,

    at least, Plin. 18, 16, 43, § 146:

    quam minimum credula postero (diei),

    as little as possible, Hor. C. 1, 11, 8:

    ita fiunt omnes partes minimum octoginta et una,

    at least, Varr. R. R. 2, 1, 12:

    quae (comprehensio) ex tribus minimum partibus constat,

    Quint. 5, 10, 5:

    in quo non minimum Aetolorum operā regii fugati atque in castra compulsi sunt,

    chiefly, particularly, Liv. 33, 6, 6:

    eae omnia novella sata corrumpunt, non minimum vites,

    Varr. R. R. 1, 2, 18.—Hence, adv.
    A.
    Posit.: parvē, a little, slightly (very rare), Vitr. 9, 6.—
    B.
    Comp.: mĭnus, less:

    aut ne quid faciam plus, quod post me minus fecisse satius sit,

    too little... too much, Ter. Hec. 5, 1, 4:

    ne quid plus minusve faxit,

    id. Phorm. 3, 3, 21 (v. plus, under multus):

    cum habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 93:

    ne mea oratio, si minus de aliquo dixero, ingrata: si satis de omnibus, infinita esse videatur,

    Cic. Sest. 50, 108:

    metus ipsi per se minus valerent, nisi, etc.,

    id. Div. 2, 72, 150:

    minus multi,

    not so many, Plaut. Mil. 3, 1, 138:

    minus multum et minus bonum vinum,

    Varr. R. R. 1, 7, 2:

    ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,

    less good, not so good, Sall. C. 2, 6:

    quia Libyes quam Gaetuli minus bellicosi,

    Sall. J. 18, 12:

    minus diu vivunt,

    Plin. 14, 22, 28, § 141.—Rarely with comp.:

    minus admirabilior,

    Flor. 4, 2, 46 Duker: quare milites Metelli sauciabantur multo minus, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1; cf. Ov. M. 12, 554:

    civilem admodum inter initia ac paulo minus quam privatum egit,

    little less so than, nearly as much so as, Suet. Tib. 26:

    dimidio minus,

    Varr. R. R. 1, 22, 3.—With quam:

    nec illa minus aut plus quam tu sapiat,

    Plaut. As. 4, 1, 28:

    minus quam aequom erat feci,

    id. Aul. 3, 2, 10:

    respondebo tibi minus fortasse vehementer, quam abs te sum provocatus,

    Cic. Planc. 30, 72.—With atque:

    qui peccas minus atque ego?

    Hor. S. 2, 7, 96.—And elliptically, without a particle of comparison:

    minus quindecim dies sunt, quod, etc.,

    less than fifteen days, not yet fifteen days, Plaut. Trin. 2, 4, 1:

    madefactum iri minus XXX. diebus Graeciam sanguine,

    Cic. Div. 1, 32, 68:

    minus quinquennium est, quod prodiere,

    Plin. 15, 25, 30, § 104:

    cecidere duo milia haud minus peditum,

    Liv. 42, 6:

    cum centum et quinquaginta non minus adessent,

    id. 42, 28; Varr. R. R. 2, 2 fin.:

    ut ex suā cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 123:

    ut antequam baccae legantur, ne minus triduum serenum fuerit,

    Col. 12, 38, 6.—
    2.
    In partic.
    a.
    Non (haud) minus quam (atque), not less than, no less than, quite as:

    exanimatus evolat ex senatu, non minus perturbato animo atque vultu, quam si, etc.,

    Cic. Sest. 12, 28:

    existumans non minus me tibi quam liberos carum fore,

    Sall. J. 10, 1:

    non minus nobis jucundi atque illustres sunt ii dies, quibus conservamur quam illi quibus nascimur,

    Cic. Cat. 3, 1, 2; Quint. 2, 4, 8; 3, 7, 20:

    laudibus haud minus quam praemio gaudent militum animi,

    Liv. 2, 60:

    haud minus ac jussi faciunt,

    Verg. A. 3, 561.—
    b.
    Non (neque) minus, equally, and as well, also: haec res [p. 1311] non minus me male habet quam te, Ter. Hec. 4, 2, 30: quae hominibus non minus quam liberi cara esse debent, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3; Ov. H. 19, 86:

    neque minus assiduis fessa choreis,

    also, Prop. 1, 3, 3.—
    c.
    Nihil minus, in replies, as a strong negation, by no means, Ter. Eun. 3, 1, 45: Py. At tu apud nos hic mane, Dum redeat ipsa. Ch. Nihil minus, id. ib. 3, 3, 29:

    nihil profecto minus,

    Cic. Off. 3, 20, 81; cf.: quid? a Tranione servo? Si. Multo id minus, Plaut. Most. 4, 3, 20.—
    d.
    Minus minusque, minus et (ac) minus, less and less: mihi jam minus minusque obtemperat. Ter. Heaut. 3, 3, 33:

    jam minus atque minus successu laetus equorum,

    Verg. A. 12, 616; Hor. C. 1, 25, 6:

    minus et minus,

    Ov. P. 2, 8, 73; id. H. 2, 129:

    minus ac minus,

    Plin. 11, 10, 10, § 26.—
    3.
    Transf., in a softened negation, not at all, by no means, not:

    quod intellexi minus,

    Ter. Eun. 4, 5, 11:

    nonnumquam ea quae praedicta sunt, minus eveniunt,

    Cic. Div. 1, 14, 24.—Esp.:

    si minus: monebo, si quem meministi minus,

    Plaut. Cas. 5, 4, 19:

    Syracusis, si minus supplicio affici, at custodiri oportebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 27, § 69:

    quod si assecutus sum, gaudeo: sin minus, hoc me tamen consolor quod, etc.,

    id. Fam. 7, 1, 6 et saep.; so,

    minus formido ne exedat,

    Plaut. Curc. 1, 1, 45. —
    b.
    Quo minus, also written as one word, quominus, that not, from, after verbs of hindering, preventing, as impedio, recuso, deterreo, etc., Ter. And. 1, 2, 26:

    si te infirmitas valetudinis tenuit, quo minus ad ludos venires,

    Cic. Fam. 7, 1, 1; 7, 1, 6:

    hiemem credo prohibuisse, quo minus de te certum haberemus, quid ageres,

    id. Fam. 12, 5, 1:

    deterrere aliquem, quo minus, etc.,

    id. Tusc. 1, 38, 91:

    stetisse per Trebonium, quo minus oppido potirentur, videbatur,

    Caes. B. C. 2, 13 fin.; Quint. 12, 1, 16;

    v. also quo. —Ante-class. also in the reverse order, minus quo: ne vereatur, minus jam quo redeat domum,

    Ter. Hec. 4, 4, 8.—
    C.
    Sup., in two forms, parvissime (post-class.), and minime (class.), least, very little.
    1.
    par-vissĭmē:

    memorare aliquid,

    very briefly, with very few words, Cael. Aur. Acut. 2, 38. —
    2.
    mĭnĭmē, least of all, in the smallest degree, least, very little:

    cum minime vellem, minimeque opus fuit,

    Ter. Eun. 2, 3, 42:

    cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur,

    Cic. N. D. 1, 3, 6; id. Or. 66, 222:

    mihi placebat Pomponius maxime, vel dicam minime displicebat,

    id. Brut. 57, 207:

    quod in miserrimis rebus minime miserum putabis, id facies,

    id. Fam. 14, 13:

    quod minime ad eos mercatores saepe commeant,

    very rarely, Caes. B. G. 1, 1, 3; Cic. de Or. 2, 79, 322.—Strengthened by quam:

    si non decore, at quam minime dedecore facere possimus,

    as little as possible, Cic. Off. 1, 31, 114; by omnium and gentium:

    ad te minime omnium pertinebat,

    id. Rosc. Am. 34, 96:

    minime gentium,

    Plaut. Poen. 3, 3, 77:

    heus, inquit, puer, arcesse Pamphilam,... illa exclamat, Minime gentium,

    not for any thing in the world, Ter. Eun. 4, 1, 11; id. Ad. 3, 2, 44.—
    B.
    In partic.
    a.
    For minimum, saltem, at least:

    is morbus erit longissimus minimeque annuus,

    Cels. 2, 8 fin. Targ.:

    pedes decem vel minime novem,

    Col. 1, 6, 6:

    sed id minime bis anno arari debet,

    id. 5, 9, 12; id. Arb. 16, 3.—
    b.
    In replies, as an emphatic negative, by no means, not at all, not in the least, Plaut. Curc. 1, 3, 50: Ba. Sed cessas? Pa. Minime equidem:

    nam hodie, etc.,

    Ter. Hec. 5, 3, 16: M. An tu haec non credis? A. Minime vero, Cic. Tusc. 1, 6, 10: num igitur peccamus? Minime vos quidem. id. Att. 8, 9, 2:

    minime, minime hercle vero!

    Plaut. Trin. 3, 3, 23; so in discourse: minime multi (= quam paucissimi). Ter. Eun. prol. 2: minume irasci decet. Plaut. Stich. 1, 1, 27; Sall. C. 51, 13.—Strengthened by gentium (cf.supra): Nau. Meriton' hoc meo videtur factum? De. Minime gentium, Ter. Phorm. 5, 8, 44.

    Lewis & Short latin dictionary > parvus

  • 15 respondeo

    rē-spondĕo, di, sum, 2, v. a.
    I.
    Lit., to promise a thing in return for something else; to offer or present in return. So, only in a few examples, the phrase par pari (dat.) respondere, to return like for like: par pari respondes dicto, you return tit for tat with your tongue (syn. refero), Plaut. Pers. 2, 2, 41; cf.: istuc serva; et verbum verbo par pari ut respondeas, Ter Phorm. 1, 4, 35; and:

    paria paribus respondimus,

    Cic. Att. 6, 1, 23.— Pass.: provide, si cui quid debetur, ut sit, unde par pari respondeatur, i. e. that there be wherewithal to meet the demand, Atticus ap. Cic. Att. 16, 7, 6; cf. also under II. A. 1, the lusus verbb. with spondeo; and II. B. init.
    II.
    In a more general signification.
    A.
    To answer, reply, respond (either to a question, or to any statement or remark, and either in a friendly or hostile signif.); constr. aliquid alicui, ad, adversus, contra aliquem ( aliquid).
    1.
    In gen.
    a.
    Lit.: Th. Aliud te rogo. Tr. Aliud ergo nunc tibi respondeo, Plaut. Most. 5, 1, 70; cf. id. Merc. 1, 2, 73.— Absol.:

    prius respondes, quam rogo,

    Plaut. Merc. 2, 3, 119:

    eā legatione Papirius auditā... respondit,

    Liv. 9, 14, 2; 27, 40, 8; 33, 38, 7; Nep. Milt. 1, 4:

    ille appellatus respondit,

    Caes. B. G. 5, 36; 5, 41; Cic. Leg. 3, 13, 30; id. Verr. 2, 4, 62, § 138; id. Fam. 3, 6, 2; 5, 2, 8; 7, 24, 2;

    9, 14, 2. — So usu. of an oral answer: tibi non rescribam, sed respondeam,

    Sen. Ep. 67, 2;

    but also of writing: epistulae,

    Cic. Att. 9, 9, 1 et saep.; v. infra:

    ab his sermo oritur, respondet Laelius,

    Cic. Lael. 1, 5; Plaut. Men. 5, 5, 28: olli respondit rex Albaï Longaï, Enn. ap. Fortun. p. 2691 P. (Ann. v. 34 Vahl.):

    cui orationi Caepionis ore respondit Aelius,

    Cic. Brut. 46, 169:

    criminibus,

    id. Planc. 2, 4:

    supremae tuae paginae,

    id. Att. 6, 2, 1:

    cui opinioni,

    Quint. 4, 4, 1:

    tam aequae postulationi,

    id. 7, 1, 47 al.:

    summā constantiā ad ea, quae quaesita erant, respondebat,

    Cic. Phil. 1, 1, 2; cf.:

    arbitrabar me satis respondisse ad id quod quaesierat Laelius,

    id. Rep. 2, 39, 65:

    nec absurde adversus utrosque respondisse visus est,

    Liv. 35, 50; 8, 32:

    adversus haec imperator respondit,

    id. 30, 31; 33, 35 fin.With acc. of neutr. pron.:

    illud respondere cogam,

    to make answer to that, Cic. Cael. 28, 67; cf. id. Vatin. 7, 18; 17, 41:

    multa contra patronos venuste testis saepe respondet,

    Quint. 5, 7, 31; 5, 7, 24; cf.:

    accipe, quid contra juvenis responderit,

    Hor. S. 2, 3, 233.— With object-clause:

    respondent, bello se et suos tutari posse,

    Plaut. Am. 1, 1, 59; id. Curc. 2, 3, 54; id. Mil. 2, 2, 23; id. Merc. 5, 2. 102 al. —Introducing a direct answer:

    cum dixisset, Quid agis, Grani? respondit, Immo vero tu, Druse, quid agis!

    Cic. Planc. 14, 33; id. Att. 5, 21, 12; id. Inv. 1, 31, 51; id. Tusc. 5, 19, 56.— In impers. perf.:

    postquam mihi responsum est, abeo, etc.,

    Plaut. Curc. 2, 3, 57; cf. id. Mil. 4, 2, 93: quid nunc renunciem abs te responsum? Ter. Heaut. 4, 8, 18:

    sic existimet: Responsum non dictum esse, quia laesit prior,

    id. Eun. prol. 6.— In plur.:

    multa ejus et in senatu et in foro vel provisa prudenter vel acta constanter vel responsa acute ferebantur,

    Cic. Lael. 2, 6.— In the sup.:

    (haec) quam brevia responsu,

    Cic. Clu. 59 fin. — In a lusus verbb. with spondeo: Er. Sponden' tu istud? He. Spondeo. Er. At ego, tuum tibi advenisse filium, respondeo, and in return I promise you, i. e. assure you, Plaut. Capt. 4, 2, 119; cf.:

    fideiussores, qui salvam rempublicam fore responderunt, etc.,

    promised, gave assurance, Dig. 50, 1, 17 fin.
    b.
    Trop., to answer, respond, reply to, re-echo, resound, etc.:

    saxa et solitudines voci respondent,

    Cic. Arch. 8, 19;

    respondent flebile ripae,

    Ov. M. 11, 53; and:

    respondentia tympana,

    Stat. Achill. 2, 175: urbes coloniarum respondebunt Catilinae tumulis silvestribus, will give an answer to, i. e. will prove a match for, Cic. Cat. 2, 11, 24.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of lawyers, priests, oracles, etc., to give an opinion, advice, decision, response:

    quaeris, num juris consultus (sit)? quasi quisquam sit, qui sibi hunc falsum de jure respondisse dicat,

    Cic. Planc. 25, 62; so,

    de jure,

    id. Brut. 30, 113; cf.:

    de jure consulentibus respondere,

    id. Mur. 4, 9;

    in a like signif., also simply jus,

    id. Leg. 1, 4, 12:

    facultas respondendi juris,

    id. ib. 2, 12, 29; id. de Or. 1, 45, 198; Plin. Ep. 6, 15, 3 al.; cf.:

    civica jura,

    Hor. Ep. 1, 3, 24; and:

    quae consuluntur, minimo periculo respondentur, etc.,

    Cic. Mur. 13, 28; id. Brut. 89, 306. — Absol., Dig. 2, 14, 7; and so very freq. of the jurists in the Digests;

    v. responsum: pater Roscii ad haruspices retulit: qui responderunt, nihil illo puero clarius fore,

    Cic. Div. 1, 36, 79:

    cum ex prodigiis haruspices respondissent,

    Sall. C. 47, 2; Liv. 27, 37; 31, 5; 5, 54; Vell. 2, 24, 3:

    responsum est,

    Suet. Aug. 94, 97:

    deliberantibus Pythia respondit, ut moenibus ligneis se munirent,

    gave advice, Nep. Them. 2, 6; cf. Just. 11, 11, § 11:

    possumus seniores amici quiete respondere,

    to give advice, Tac. A. 14, 54 fin.
    b.
    Of the answering of a person summoned when his name is called; hence, meton., to appear: citatus neque respondit neque excusatus est, Varr. ap. Gell. 11, 1, 4; cf.:

    cives, qui ad nomina non respondissent,

    Liv. 7, 4:

    quia Romae non respondebant,

    id. 39, 18; Val. Max. 6, 3, 4; Suet. Tib. 38; id. Ner. 44; Hor. S. 1, 9, 36 (vadato, dat., i.e. ei qui eum vadatus erat; v. vador); Dig. 3, 3, 35; 41, 1, 14 et saep.—
    (β).
    Esp., to appear before a tribunal, to answer an accusation, meet a charge, etc.:

    perfectus in exsilium Tubulus est nec respondere ausus,

    Cic. Fin. 2, 16, 54:

    Verrem alterā actione responsurum non esse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    nemo Epaminondam responsurum putabat,

    Nep. Epam. 8, 1.—
    (γ).
    Transf., in gen., to appear, be present:

    ipsi (sc. paeon et herous) se offerent et respondebunt non vocati,

    Cic. de Or. 3, 49, 191:

    verba (with res se ostendent),

    Quint. 10, 3, 9:

    ut ii, qui debent, non respondeant ad tempus,

    Cic. Att. 16, 2, 2; cf.:

    podagra ad tempus (with venit ad horam),

    Sen. Q. N. 3, 16, 1:

    sanguis per menstrua,

    Cels. 4, 4, 5.—
    B.
    To answer to; to meet, agree, accord, or correspond with a thing; constr. usually with dat. or absol.:

    ut omnia omnibus paribus paria respondeant,

    Cic. N. D. 1, 19, 50:

    ut horum auctoritatibus illorum orationi, qui dissentiunt, respondere posse videamur,

    id. Imp. Pomp. 23, 68:

    ut verba verbis quasi demensa et paria respondeant,

    id. Or. 12, 38; and:

    respondent extrema primis, media utrisque, omnia omnibus,

    id. Fin. 5, 28, 83: (Aristoteles dicit) illam artem (sc. rhetoricam) quasi ex alterā parte respondere dialecticae, that it corresponds to, i. e. forms the counterpart of, id. Or. 32, 114:

    aedificare alteram porticum quae Palatio responderet,

    id. Har. Resp. 23, 49; cf.

    of a locality: contra elata mari respondet Gnosia tellus,

    i. e. lies opposite, Verg. A. 6, 23:

    Pachyni pulsata Ionio respondent saxa profundo,

    Sil. 14, 73:

    est mihi magnae curae, ut ita erudiatur (Lucullus), ut et patri et Caepioni nostro et tibi tam propinquo respondeat,

    Cic. Fin. 3, 2, 8: satis Graecorum [p. 1582] gloriae responderunt, id. Tusc. 1, 2, 3:

    tua virtus opinioni hominum,

    id. Fam. 2, 5, 2; id. Lael. 16, 56:

    fortuna meis optatis,

    id. Fam. 2, 1, 2; cf.:

    seges votis,

    Verg. G. 1, 47:

    arma Caesaris non responsura lacertis,

    Hor. Ep. 2, 2, 48:

    favor meritis,

    id. ib. 2, 1, 9:

    ne prior officio quisquam respondeat,

    id. S. 2, 6, 24:

    par fama labori,

    id. ib. 2, 8, 66:

    fructus labori,

    Ov. F. 4, 641:

    non mihi respondent veteres in carmine vires,

    id. H. 15, 197 al.:

    familiam nemo speciosiorem producet, sed hominibus non respondet,

    he does not pay his debts, Sen. Ep. 87, 6:

    amori amore respondere,

    i. e. to return it, repay it, Cic. Fam. 15, 21, 4; cf.:

    Quinti fratris liberalitati subsidiis amicorum,

    id. Att. 4, 3, 6:

    qui ex vico ortus est, eam patriam intellegitur habere, cui reipublicae vicus ille respondet,

    to which it belongs, Dig. 50, 1, 30.—

    In mal. part.: mulieribus,

    Plaut. Mil. 4, 1, 17.—With ad:

    respondere ad parentum speciem,

    resemble, Varr. R. R. 2, 5, 9:

    deformentur directiones, ut longitudines ad regulam et lineam, altitudines ad perpendiculum, anguli ad normam respondentes exigantur,

    Vitr. 7, 3; cf.:

    structuram ad perpendiculum respondere oportet,

    Plin. 36, 22, 51, § 172:

    quia non tota ad animum responderat (villa),

    Suet. Caes. 48:

    ad spem eventus respondit,

    Liv. 28, 6.—With dat.:

    Papirio quoque brevi ad spem eventus respondit,

    Liv. 9, 15.— With ex:

    quicquid non ex voluntate respondet, iram provocat,

    Sen. Ep. 47, 19:

    speculum quocumque obvertimus oris, Res sibi respondent simili formā atque colore,

    i. e. correspond, are reflected, Lucr. 4, 167.— Absol.:

    sidera respondent in aquā,

    Lucr. 4, 213:

    quia raro verba belle respondeant,

    Quint. 6, 3, 48: medicus aliquid oportet inveniat, quod non ubique fortasse, sed saepius tamen etiam respondeat, may answer, be suitable, Cels. praef.—
    C.
    To return, make a return, yield:

    frumenta quando cum quarto responderint (sc. colono),

    have returned, yielded, Col. 3, 3, 4; cf. with abl. and dat.:

    humus cum est repetita cultu, magno fenore colono respondet,

    id. 2, 1, 3:

    vitis, nisi praepingui solo, non respondet,

    id. 3, 2, 11; cf.:

    metalla plenius responsura fodienti,

    Sen. Ep. 23, 5.—Hence, rēspon-sum, i, n., an answer, reply, response (equally freq. in sing. and plur.).
    1.
    In gen.:

    suis postulatis responsa exspectare,

    Caes. B. C. 1, 5 fin.:

    haec paucis diebus ex illius ad nostra responsa responsis intellegentur, quorsum evasura sint,

    Cic. Att. 7, 17, 4:

    responsum senatūs,

    Liv. 7, 31:

    sine responso legatos dimisit,

    id. 9, 38:

    nullo ab nostris dato responso,

    Caes. B. G. 5, 58:

    responsum dedisti tantis de rebus,

    Cic. Verr. 2, 5, 16, § 40; 2, 4, 39, § 85; so,

    dare responsum,

    Liv. 5, 32, 8; Val. Max. 9, 5, ext. 3; Curt. 3, 12, 9; Liv. 3, 50, 12:

    reddere alicui,

    Cic. Planc. 14, 34; cf.:

    triste redditum,

    Liv. 9, 16:

    ferre (ab aliquo),

    to receive, Cic. Cat. 1, 8, 19; Caes. B. G. 6, 4 fin.:

    referre (ab aliquo),

    to deliver, Cic. Att. 7, 17, 2; Hirt. B. G. 8, 23; Liv. 37, 6:

    elicere,

    Quint. 5, 7, 20:

    petere,

    Hor. C. S. 55:

    responsum accipere,

    Liv. 5, 36, 4; Just. 12, 2, 8:

    responsum non fuit in eis,

    Vulg. Jer. 5, 13.—
    2.
    In partic. (acc. to II. A. 2.), an answer, reply of a lawyer, priest, oracle, etc.; an opinion, response, oracle:

    cum responsumque ab eo (Crasso) verum magis, quam ad suam rem accommodatum abstulisset, etc.,

    Cic. de Or. 1, 56, 239:

    res judicatae, decreta, responsa,

    id. ib. 2, 27, 116; id. Mur. 13, 29.—

    The responsa prudentium, or authoritative opinions of leading lawyers, were an important source of the Roman law,

    Just. Inst. 1, 2, 8 Sandars ad loc.:

    haruspicum responsa,

    Cic. Cat. 3, 4, 9; cf. Quint. 5, 10, 30; Ov. M. 3, 340; 527:

    legatus a Delphis Romam rediit, responsumque ex scripto recitavit,

    Liv. 23, 11; cf. id. 1, 56; Quint. 3, 7, 11; 5, 7, 35; Tac. H. 1, 10; 4, 65 al.; Plaut. Ps. 1, 5, 65; Ter. And. 4, 2, 15; Verg. A. 7, 86 et saep.—

    In eccl. Lat.: responsum Dei, ab angelo, etc.,

    Vulg. Mich. 3, 7; id. Luc. 2, 26; id. Act. 10, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > respondeo

  • 16 aequābiliter

        aequābiliter adv. with comp.    [aequabilis], equally: praedam dispertire: frumentum emere ab civitatibus.— Indiscriminately: in rem p., in privatos... inruebat.—Uniformly, unvaryingly: mare conglobatur: omnes erant eius modi: aequabilius res humanae se haberent, S.
    * * *
    aequabilitius, aequabilitissime ADV
    uniformly, equally; in equal proportions/a regular manner; smoothly; justly

    Latin-English dictionary > aequābiliter

  • 17 aequāliter

        aequāliter adv. with comp.    [aequalis], evenly, equably: declivis, uniformly, Cs.: ingrediens: sternere undam, O.—Equally, equitably: distribuere: aequalius duci parebant, Ta.
    * * *
    aequalitius, aequalitissime ADV
    evenly, alike, uniformly; equally, to an equal measure/extent; symmetrically

    Latin-English dictionary > aequāliter

  • 18 aequē

        aequē adv. with comp. and sup.    [aequus], equally, in like manner, just as, in an equal degree, to the same extent: Utin omnes eadem aeque studeant, T.: honore non aeque omnes egent: aeque calidus animis et cursibus acer, V.: trabes aeque longae, Cs.: novi aeque omnia tecum, T.: nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus, our friends as ourselves: quod... aeque neglectum pueris senibusque nocebit, H.: id quod Aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque, H.—Aeque... ac, as... as; as, as much as: hebes aeque ac pecus, Att. ap. C.: numquam aeque ac modo, never so much as of late, T.: qui illis aeque ac tu ipse gauderet: iumenta aeque nitida, ac si, etc., in just as good condition, N. — Aeque... quam, as... as, as well.... as: optatum aeque, quam ut, etc., as acceptable as, etc., L.: Expalluit aeque quam puer ipse deus, O. — Ellipt.: nihil est aeque quod faciam lubens, so cheerfully, T.: quibus non aeque est cognitus, not so well known: Camillus aeque prospero eventu pugnat, L.—Justly, equitably: lex aequissime scripta: societatem aeque tuens: ferro quam fame aequius perituros, better, S.
    * * *
    aequius, aequissime ADV
    equally, justly, fairly; in same/like manner/degree, just as; likewise, also

    Latin-English dictionary > aequē

  • 19 adaequo

    ăd-aequo, āvi, ātum, 1, v. a. and n.
    I.
    Act.
    A.
    To make equal to, to equalize, to level with; hence,
    a.
    In Cic. usually with cum (cf. aequare cum, Verg. A. 1, 193):

    qui cum virtute fortunam adaequavit,

    Cic. Arch. 10, 24:

    quae... admonet, commemorationem nominis nostri, cum omni posteritate adaequandam,

    id. ib. 11, 29:

    in summa amicorum copia cum familiarissimis ejus est adaequatus (i. e. par habitus),

    id. Balb. 28, 63.—
    b.
    In the histt. alicui rei (cf.:

    aequo and aequiparo): molibus ferme (oppidi) moenibus adaequatis,

    on a level with, Caes. B. G. 3, 12:

    omnia tecta solo adaequare,

    to level with the ground, Liv. 1, 29:

    quibus duobus operibus vix nova haec magnificentia quidquam adaequare potuit,

    id. ib. 56; and with solo understood:

    Alesiam flammis adaequare,

    Flor. 3, 10, 23:

    cum Claudius libertos sibique et legibus adaequaverit,

    Tac. A. 12, 60:

    colonias jure et dignatione urbi... adaequavit,

    Suet. Aug. 46; so Dom. 2.—
    2.
    Trop., to compare to or with:

    qui formam, aetatem, genus mortis magni Alexandri fatis adaequarent,

    Tac. Ann. 2, 73.—
    B.
    To attain to, or reach, by equalling. —With acc. (cf.:

    aequo and aequiparo): ne quid absit quod deorum vitam possit adaequare,

    Cic. Univ. 11:

    longarum navium cursum adaequaverunt,

    Caes. B. G. 5, 8:

    ut muri altitudinem acervi armorum adaequarent,

    id. ib. 2, 32; cf. id. B. C. 2, 16, and Sall. J. 4.
    II.
    Neut., to be equal.
    a.
    Absol.: senatorum urna copiose absolvit, equitum adaequavit, the votes of the equites were equally divided, there was an equal number for acquitting and for condemning, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6.—
    b.
    With dat.:

    turris quae moenibus adaequaret, Auct. B. G. 8, 41: se virtute nostris adaequare non posse intellegunt,

    Caes. B. C. 2, 16 Dinter, where some read nostros: adaequare apud Caesarem gratiā, sc. Aeduis, id. B: G. 6, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > adaequo

  • 20 horrendus

    horrĕo, ui, ēre, v. n. and a. [for horseo, kindred to Sanscr. hrish, to stand erect, to bristle], to stand on end, stand erect, to bristle.
    I.
    Lit. (for the most part only poet.;

    not in Ciceron. prose): in corpore pili, ut arista in spica hordei, horrent,

    Varr. L. L. 6, § 49 Müll.; cf.:

    et setae densis similes hastilibus horrent,

    Ov. M. 8, 285:

    saepe horrere sacros doluit Latona capillos,

    Tib. 2, 3, 23:

    horrentibus per totum corpus villis,

    Plin. 8, 40, 61, § 150:

    horrentes barbae,

    Petr. 99:

    horrentibus scopulis gradum inferre,

    Plin. Pan. 81, 1:

    horrentes rubi,

    Verg. G. 3, 315:

    horrentibus hastis,

    id. A. 10, 178:

    horrebant densis aspera crura pilis,

    Ov. F. 2, 348:

    rigidis setis,

    id. M. 13, 846:

    horret capillis ut marinus asperis Echinus aut currens aper,

    Hor. Epod. 5, 27:

    pervigil ecce draco squamis crepitantibus horrens Sibilat,

    Ov. H. 12, 101: densantur campis horrentia tela virorum, Enn. ap. Prisc. p. 866 P. (Ann. v. 288 Vahl.); cf.: hastis longis campus splendet et horret, id. ap. Macr. S. 6, 4 (Sat. v. 15 Vahl.); imitated Verg. A. 11, 602 Serv.; Liv. 44, 41, 6: mare cum horret fluctibus, is ruffled, rough, Att. ap. Non. 422, 33:

    duris cautibus horrens Caucasus,

    Verg. A. 4, 366:

    silvis horrentia saxa fragosis,

    Ov. M. 4, 778. —
    II.
    Transf.
    A.
    To move in an unsteady, shaking manner.
    1.
    In gen., to shake, tremble (very rare):

    corpus ut impulsae segetes Aquilonibus horret,

    Ov. H. 10, 139; cf. horresco.—
    2.
    In partic.
    a.
    To shake, shiver with cold, rigere ( poet. and very rare):

    saepe etiam dominae, quamvis horrebis et ipse, Algentis manus est calfacienda sinu,

    Ov. A. A. 2, 213:

    horrenti tunicam non reddere servo,

    Juv. 1, 93:

    sola pruinosis horret facundia pannis,

    Petr. 83.—
    b.
    To tremble, shudder, quake with fright; more freq. as a verb. act., with an object, to shudder or be frightened at, to tremble at, be afraid of (the class. signif. of the word, equally freq. in prose and poetry; cf.: exsecror, abominor, aversor, abhorreo, odi, exhorresco).
    (α).
    Absol.:

    totus, Parmeno, Tremo horreoque, postquam aspexi hanc,

    Ter. Eun. 1, 2, 4: Ph. Extimuit tum illa? Me. Horret corpus, cor salit, Plaut. Cist. 2, 3, 9:

    arrectis auribus horrent Quadrupedes monstrique metu turbantur,

    Ov. M. 15, 516:

    scilicet horreres majoraque monstra putares, si mulier vitulum ederet,

    Juv. 2, 122.—
    (β).
    With acc.:

    si qui imbecillius horrent dolorem et reformidant,

    Cic. Tusc. 5, 30, 85:

    deorum (conscientiam) horrere,

    id. Fin. 1, 16, 51:

    judicium et crimen,

    id. Verr. 2, 5, 29, § 74; cf.:

    ingrati animi crimen,

    id. Att. 9, 2, A, 2:

    ipsam victoriam,

    id. Fam. 7, 3, 2: Ariovisti crudelitatem, * Caes. B. G. 1, 32, 4:

    nomen ipsum accusatoris,

    Quint. 12, 7, 1:

    fragilitatis humanae vires,

    Plin. Pan. 27, 1:

    pauperiem,

    Hor. S. 2, 5, 9:

    onus,

    id. Ep. 1, 17, 39:

    iratum mare,

    id. Epod. 2, 6:

    nutum divitis,

    id. Ep. 1, 18, 11:

    strictas secures trepida cervice,

    Sil. 6, 695 et saep.:

    te Negligit aut horret,

    Hor. Ep. 1, 7, 64; cf.:

    quem dives amicus odit et horret,

    id. ib. 1, 18, 25:

    horrent admotas vulnera cruda manus,

    Ov. P. 1, 3, 16:

    aciem ac tela horrere,

    Liv. 21, 53, 2; Curt. 7, 8, 4; 9, 2, 33:

    illam, quam laudibus effert, horrere,

    to loathe, Juv. 6, 183. —
    (γ).
    With an inf. or relat.-clause:

    ego vestris armis armatus non horrui in hunc locum progredi,

    Cic. Agr. 2, 37, 101:

    horreo dicere,

    Liv. 7, 40, 9:

    horret animus referre,

    id. 2, 37, 6; 28, 29, 4; Lact. 7, 15, 11; 6, 17, 7:

    dominatio tanto in odio est omnibus, ut quorsus eruptura sit, horreamus,

    Cic. Att. 2, 21, 1; 1, 27, 1:

    quemadmodum accepturi sitis, horreo,

    id. Phil. 7, 3, 8.—
    (δ).
    With ne:

    eo plus horreo, ne illae magis res nos ceperint, quam nos illas,

    Liv. 34, 4, 3.—
    c.
    To shudder with amazement, to be astonished, amazed (very rare):

    quae mehercule ego, Crasse, cum tractantur in causis, horrere soleo,

    Cic. de Or. 2, 45, 188:

    animo horrere,

    id. Dom. 55, 140:

    cogitatione,

    Curt. 9, 6, 12; cf. horrendus, 2.—
    B.
    To be of a rough or frightful appearance; to look rough, look frightful; to be terrible, dreadful, horrid (rare; mostly poet.):

    possetne uno tempore florere, deinde vicissim horrere terra,

    Cic. N. D. 2, 7, 19: quaedam loca frigoribus hiemis intolerabiliter horrent, Col. 1, 4, 9; German. Progn. 2, 158; cf.: nec fera tempestas toto tamen horret in anno. Ov. F. 1, 495:

    Phoebus,

    Stat. Th. 4, 1.—
    2.
    Trop.:

    horrebant saevis omnia verba minis,

    Ov. R. Am. 664.—Hence,
    A.
    horrens, entis, P. a. (acc. to I.), bristly, shaggy, rough ( poet. and very rare):

    horrens Arcadius sus,

    Lucr. 5, 25:

    horrentique atrum nemus imminet umbra,

    Verg. A. 1, 165:

    horrentes Marte Latinos,

    id. ib. 10, 237:

    horrensque feris altaribus Esus,

    Luc. 1, 445.—
    B.
    hor-rendus, a, um, P. a.
    1.
    (Acc. to II. A. 2. b.) Dreadful, terrible, fearful, terrific, horrible (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    horrendum et dictu video mirabile monstrum,

    Verg. A. 3, 26:

    truces horrendaeque imagines,

    Plin. Pan. 52, 5:

    silva invia atque horrenda,

    Liv. 9, 36, 1:

    Roma,

    Hor. C. 3, 3, 45:

    rabies,

    id. S. 2, 3, 323:

    diluvies,

    id. C. 4, 14, 27:

    tempestas (with foeda),

    Vell. 2, 100, 2:

    nox,

    Ov. F. 6, 140:

    vox,

    Val. Fl. 1, 210; cf.:

    lex erat horrendi carminis,

    Liv. 1, 26, 6:

    juvenis Parthis horrendus,

    Hor. S. 2, 5, 62:

    pallor utrasque Fecerat horrendas aspectu,

    id. ib. 1, 8, 26:

    res horrenda relatu,

    Ov. M. 15, 298:

    horrendum dictu!

    Verg. A. 4, 454.— Neutr. adv.:

    belua Lernae Horrendum stridens,

    Verg. A. 6, 288:

    arma Horrendum sonuere,

    id. ib. 9, 732;

    12, 700: intonet horrendum,

    Juv. 6, 485.— Plur.:

    horrenda circumsonantibus Alemannis,

    Amm. 27, 10, 10.—
    2.
    In a good sense, wonderful, awful, venerable ( poet.):

    horrenda virgo (Camilla),

    Verg. A. 11, 507:

    horrendae procul secreta Sibyllae,

    id. ib. 6, 10:

    tectum augustum, ingens... Horrendum silvis et religione parentum,

    id. ib. 7, 172. — Adv.: horrendē, dreadfully, Vulg. Sap. 6, 5; 17, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > horrendus

См. также в других словарях:

  • With You and Without You — was a book written by Ann M. Martin in 1986.Liza O Hara s family is abruptly confronted with the news that Mr. O Hara is dying from heart disease. After the initial shock the family unites to make his last months as enjoyable as possible… …   Wikipedia

  • Equally — E qual*ly, adv. In an equal manner or degree in equal shares or proportion; with equal and impartial justice; without difference; alike; evenly; justly; as, equally taxed, furnished, etc. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • equally — [[t]i͟ːkwəli[/t]] ♦♦♦ 1) ADV: ADV after v, ADV ed Equally means in sections, amounts, or spaces that are the same size as each other. A bank s local market share tends to be divided equally between the local branch and branches located elsewhere …   English dictionary

  • equally as — The adverb equally is redundant (wordy) when combined with as. Omit equally in a statement such as Hard work is (equally) as valuable as ability. Delete as from a remark such as Equally (as) significant is one s desire to improve his lot …   Dictionary of problem words and expressions

  • equally */*/*/ — UK [ˈiːkwəlɪ] / US [ˈɪkwəlɪ] adverb 1) a) in a way that is fair and is the same for everyone Ministers have agreed to treat all the cases equally. b) in equal amounts or quantities The money raised will be divided equally between the charities.… …   English dictionary

  • equally*/*/ — [ˈiːkwəli] adv 1) in equal amounts or quantities The money raised will be divided equally among the charities.[/ex] 2) to the same degree This recipe works equally well with soft fruit.[/ex] 3) used for adding another comment that has the same… …   Dictionary for writing and speaking English

  • equally — adv. Equally is used with these adjectives: ↑acceptable, ↑adept, ↑applicable, ↑bad, ↑balanced, ↑compelling, ↑confused, ↑critical, ↑culpable, ↑deserving, ↑disastrous, ↑ …   Collocations dictionary

  • equally — adverb a) In an equal manner in equal shares or proportion; with equal and impartial justice; without difference; alike; evenly; justly; as, equally taxed, furnished, etc. They shared equally in the spoils. b) In equal degree or extent; just as.… …   Wiktionary

  • equally — e|qual|ly [ ikwəli ] adverb *** 1. ) to the same degree: This recipe works equally well with whole wheat flour. 2. ) in a way that is fair and the same for everyone: Ministers have agreed to treat all the cases equally. a ) in equal amounts or… …   Usage of the words and phrases in modern English

  • equally — adv. 1 in an equal manner (treated them all equally). 2 to an equal degree (is equally important). Usage: In sense 2 construction with as (equally as important) is often found, but is disp.) …   Useful english dictionary

  • With You (Chris Brown song) — Infobox Single Name = With You Artist = Chris Brown from Album = Exclusive B side = Released = flagicon|US December 4, 2007 flagicon|UK March 24, 2008 Format = CD, Digital download, Ringtone Recorded = 2007 Battery Studios (New York City, New… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»